Rekenkamer fel in kritiek op Rotterdams daklozenbeleid

De Rotterdamse rekenkamer uit harde kritiek naar de gemeente over uitblijvende resultaten in het verbeteren van de zorg voor daklozen en de uitstroom uit de maatschappelijke opvang. De gemeente legt twee belangrijke aanbevelingen echter naast zich neer.

Gemeente komt zorgplicht niet na

In het rapport ‘Niet thuis geven, Onderzoek opvang daklozen’ concludeert de rekenkamer onder meer dat de gemeente Rotterdam haar zorgplicht naar daklozen niet nakomt, dat het te lang duurt tot een dakloze uit de maatschappelijke opvang kan doorstromen en dat de preventieve aanpak tekort schiet.

Zelfstandige huisvesting met ambulante begeleiding

Hoewel de gemeente vorig jaar inzette op een betere samenwerking tussen de ketenpartners heeft dit niet geleid tot een verbetering in de hulpverlening aan daklozen, schrijft de rekenkamer. Een groot onderdeel van het probleem is het tekort aan huisvesting, zowel voor mensen die uitstromen bij zorginstellingen als de maatschappelijke opvang. Ook aan tussentijdse huisvesting is een groot tekort. Volgens de rekenkamer wordt nog teveel gewerkt vanuit een traditionele invalshoek, waarbij iemand die bij de opvang uitstroomt eerst nog in een tussenvoorziening terecht komt alvorens zelfstandig te gaan wonen. De zorg die in zo’n tussenvoorziening wordt geleverd, is volgens de rekenkamer echter lang niet bij elke cliënt nodig. Daarom raadt rekenkamer aan dat daklozen vaker direct zelfstandig worden gehuisvest met ambulante begeleiding.

Wachtlijsten of geen opvangmogelijkheid

Veel daklozen die in een hulpverleningstraject terechtkomen haken na een tijdje weer af. Reden daarvoor is volgens de rekenkamer onder meer dat zij te lang in de nachtopvang verblijven, waar psychische problematiek kan verergeren. Om überhaupt in de opvang te worden toegelaten is voor sommige groepen blijkbaar geen sinecure. Daklozen van buiten Rotterdam, daklozen zonder ggz-problematiek worden vaak geweigerd. Voor jongvolwassenen tot 23 jaar zijn wachtlijsten, en als deze verslaafd zijn of agressief gedrag vertonen, is er helemaal geen opvangmogelijkheid.

Preventie ontoereikend

De belangrijkste maatregelen om te voorkomen dat Rotterdammers op straat komen te staan, zijn volgens de rekenkamer onvoldoende effectief. Zo is het bereik van de gemeentelijke schuldhulpverlening te klein, weten wijkteammedewerkers niet goed hoe ze zogenoemde bankslapers (daklozen die bij familie of bekenden verblijven) moeten helpen, en zijn er geen goede afspraken over begeleiding naar huisvesting van mensen die net uit een zorginstelling of gevangenis komen.

Gemeente moet beter regisseren

De rekenkamer vindt ook dat de gemeente in haar regierol tekort schiet. Er wordt onvoldoende gestuurd op de uitvoering en het resultaat van individuele trajecten en niet genoeg ingezet op ondersteuning van daklozen door vaste professionals. Zo moet ze ervoor zorgen dat de ondersteuning van zorgaanbieders aan daklozen met verslavingsproblemen of psychische problemen passender wordt. Door onafhankelijk informatie te verzamelen over de uitvoering van Wmo-arrangementen op individueel niveau, zou de gemeente Rotterdam haar regie kunnen verbeteren.

Rotterdamwet

Ook concludeert de ombudsman dat Rotterdam zichzelf met het eigen beleid in de staart bijt. Onder meer het doelgroepenhuisvestingsbeleid, de wachttijden en uitsluitingsgronden voor budgetbeheer en de zogeheten Rotterdamwet, die mensen met een laag inkomen uit achterstandswijken weert, maken het extra lastig om daklozen te huisvesten in de Maasstad. Het college wil de Rotterdamwet niet loslaten en legt ook de aanbeveling om daklozen direct zelfstandig te huisvesten met ambulante begeleiding naast zich neer. ‘Hierdoor blijven de fundamentele tekortkomingen in de opvang en de begeleiding van daklozen bestaan’, aldus de Rotterdamse rekenkamer.