'Beleid mentale gezondheid Utrecht werkt niet’

Het beleid van de gemeente Utrecht voor verbetering van de mentale gezondheid van inwoners werkt niet. Dat zegt de rekenkamer naar aanleiding van haar onderzoek ‘Het gaat niet goed’. Het college erkent dat het gemeentelijk beleid al in de opzet deels niet doeltreffend was.

Geen samenhangend pakket

Psychische gezondheid is door de Utrechtse gemeenteraad als speerpunt opgenomen in de meest recente gemeentelijke volksgezondheidsnota ‘Gezondheid voor iedereen’ (2019-2023). Daarvan is volgens de rekenkamer weinig terecht gekomen. ‘Een samenhangend pakket aan activiteiten om de mentale gezondheid van Utrechters te verbeteren ontbreekt. Wel heeft de gemeente allerlei initiatieven gesubsidieerd, maar daarmee worden maar weinig Utrechters bereikt.’

Doelgroep

Uit het onderzoek blijkt volgens de rekenkamer tevens dat het beleid geen concreet doel heeft en dat er structureel onvoldoende personeel en budget is om er uitvoering aan te geven. De doelgroep is de afgelopen jaren gaandeweg versmald, eerst door een extra focus op kinderen, jongeren en jongvolwassenen toe te voegen, en later door zich enkel te richten op jeugdigen en jongvolwassenen. ‘Dat begrijpt de rekenkamer, want juist in die groepen zijn er veel psychische problemen. Maar de gemeente had deze verandering moeten melden aan de gemeenteraad.’

Slechte start

Verder hekelt de rekenkamer het gebrek aan monitoring en cohesie van activiteiten. Uit de bestuurlijke reactie op het rekenkamerrapport wordt het een en ander duidelijk over hoe dat kan. Zo schrijft het college dat er wel door de raad bepaald is dat de preventie van mentale problemen een speerpunt is, maar dat daarbij geen extra middelen beschikbaar zijn gesteld. ‘Daardoor konden de bijbehorende ambities, doelen en indicatoren niet geformuleerd of uitgevoerd) worden’, aldus B&W. In de loop van de coronacrisis zijn er incidentele middelen beschikbaar gekomen die in de vorm van subsidies zijn verstrekt aan partijen.

Gebeurt nog steeds veel

Het college is het er niet mee eens dat de grote groep Utrechters met mentale problemen niet wordt bereikt. Want, ondanks dat er misschien iets aan te merken is op de doeltreffendheid, vindt het college dat de gemeente haar taak op het gebied van preventie van psychische problemen wel degelijk vervult. ‘Dit deel van uw conclusie onderschrijven we niet. Dit doet geen recht aan de inzet van alle professionals die zich in opdracht van de gemeente dagelijks inzetten voor Utrechters met een zorg en ondersteuningsvraag ook op het gebied van mentale gezondheid.’

Context

De afgelopen jaren is de mentale gezondheid van Utrechters verslechterd. De rekenkamer heeft in gesprekken met professionals ook gemerkt dat zij zich keihard inzetten, maar oordeelt dat de gemeente te weinig heeft gedaan om deze ontwikkeling tegen te gaan. Het college zegt op haar beurt weer dat de rekenkamer onvoldoende rekening heeft gehouden met de context van de coronacrisis, de energiecrisis, de oorlog in Oekraïne en de afgenomen bestaanszekerheid. Maar de rekenkamer wijst er vervolgens weer op dat het beleid en haar tekortkomingen al bestonden voordat die externe factoren extra druk toevoegden.

Aanbevelingen

B&W gaat grotendeels mee in de aanbevelingen van de rekenkamer. Zo zegt zij toe om in de nieuwe nota Volksgezondheid uit te werken hoe de gemeente gaat sturen op de preventie van mentale problemen. Ook zal inzichtelijk worden gemaakt welke budgetten en middelen nodig zijn. ‘De gemeente is niet als enige aan zet voor het verlichten van de druk op de GGZ. Maar de gemeente ziet voor zichzelf wel een rol in het voorkómen van wachtlijsten en het ondersteunen van mensen op de wachtlijst. En die rol heeft de gemeente naar ons oordeel onvoldoende ingevuld’, concludeert de rekenkamer.