De Gouden Combinatie: Signaleren en samenwerken op terrein Jeugd & Veiligheid

Jongeren zijn wars van de wetten en deelgebieden die we in het sociaal domein onderscheiden. Hun wereld speelt zich vooral thuis af, of samen met vrienden op school en op straat. Maar als er problemen zijn of dreigen te ontstaan, willen we er wel zo vroeg mogelijk bij zijn. Vóórdat problemen onhanteerbaar en jongeren ‘kwetsbaar’ worden. Of zelfs van de radar verdwijnen. Om jongeren met beginnende problematiek vroegtijdig te kunnen ondersteunen moeten partners in het voorliggende veld elkaar snel kunnen vinden. We kunnen veel (beginnende) problemen in de kiem smoren of snel oplossen door expertise te bundelen en te benutten. Maar hoe kunnen we die preventieve vroegtijdige samenwerking tussen professionals rondom jongeren dan inkleden? Kom naar onze Expertbijeenkomst Jeugd en Veiligheid op 22 januari om daarover met elkaar van gedachten te wisselen.

Verbinden

Het sleutelwoord is verbinden. Binnen de ‘Gouden Combinatie’ van sociaal (wijk)team, jongerenwerk, wijkagenten en school zijn er nog te weinig verbindingen. En áls ze er zijn, komen ze vaak voort uit incidenten die al hebben plaatsgevonden. Een belangrijke reden om te transformeren is om ondersteuning en hulp eerder in te zetten. Daarvoor is een outreachende en ondernemende manier van werken nodig bij de maatschappelijke partners. In de praktijk blijken sociale teams, jongerenwerkers, wijkagenten en intern begeleiders op scholen echter nog onvoldoende buiten het eigen domein te kijken. Voor gemeenten is het de kunst om als regisseur op het sociaal domein de prikkels zo te (ver)leggen dat eventuele problemen vroegtijdig kunnen worden aangepakt, vaak via gezamenlijk afgestemde acties. Het is dan een voorwaarde dat partners elkaar kennen, weten te vinden en van elkaar weten wat ze te bieden hebben.

Sociale (wijk)teams

Veel gemeenten hebben naar aanleiding van de decentralisaties ingezet op één of meer sociale (wijk)teams voor integrale hulp op wijkniveau. Sommige gemeenten hebben die integraliteit inmiddels voor elkaar, elders is meer tijd nodig. Vaak is de aanpak van de wijkteams reactief en begint de ondersteuning pas wanneer een jongere (negatief) onder de aandacht komt. Op dat moment is er vaak al meer aan de hand en zijn er al talloze signalen (geweest) dat het de verkeerde kant op gaat. Door nauwer samen te werken met jongerenwerk, wijkagenten en scholen en door outreachend en preventief te werken, is daar sneller op in te springen.

Jongerenwerk

We hebben er hier al eerder voor gepleit om jongerenwerk in positie te brengen voor de doelgroep kwetsbare jongeren. Als geen ander weten jongerenwerkers hoe ze jongeren moeten bereiken en benaderen. Zij kunnen bijtijds signalen oppikken en zo nodig aankaarten bij de samenwerkingspartners of verbinding leggen met jeugdhulp, ook in geval van bijvoorbeeld radicalisering. Immers, zij werken voor én met jongeren gericht op ontmoeting en (sociale) talentontwikkeling en dragen op die manier bij aan de versterking van de eigen kracht van jongeren. Zij kennen de leefwereld van jongeren en weten welke individuele triggers er zijn om een jongere te motiveren. Een herijking van de positie van jongerenwerk binnen de gemeente is nodig om deze rol te versterken.

Wijkagenten

Uit onderzoek van RadarAdvies voor het Programma Politie & Wetenschap blijkt dat er op lokaal niveau ruimte is voor sociale (wijk)teams en wijkagenten om meer naar elkaar toe te groeien. Wijkagenten die voor zichzelf een hulpverlenende rol zien, hebben meer contact met lokale teams en zien het wijkteam als centraal aanspreekpunt voor signalen binnen het sociaal domein. Vooral bij zwaardere casussen, maar ook als er kinderen of jongeren bij betrokken zijn. Wijkagenten werken vaak al jaren binnen een wijk, kennen de inwoners en de jongeren en zijn daarmee van onschatbare waarde. Zowel wijkagenten als sociale (wijk)teams geven aan dat Veilig Thuis over het algemeen onvoldoende terugkoppelt. Hierdoor weten wijkagenten niet altijd wat er met een (zorg)melding is gebeurd, zodat er bij hen een informatieachterstand ontstaat. Dat gaat ten koste van de actiegerichtheid. Uit het onderzoek komen drie succesfactoren naar voren:

1. Elkaar kennen en vertrouwen;
2. Elkaar snel (kunnen) bereiken;
3. Elkaar op de hoogte houden van de ontwikkelingen.

Dit vraagt om beweging en verandering bij zowel wijkagenten als sociale (wijk)teams.

Onderwijs

Een belangrijk deel van het leven van een jongere speelt zich af op school, waar een ondersteuningsstructuur is ingericht voor (zorg)leerlingen. Op het basisonderwijs in de vorm van MultiDisciplinaire Overleggen (MDO) of OndersteuningsTeams (OT), op het voortgezet onderwijs de ZorgAdviesTeams (ZAT). Deze teams bespreken eventuele problemen die zich voordoen bij leerlingen, vaak in een breder perspectief met bijvoorbeeld ook een leerplichtambtenaar en wijkagent aan tafel. Dat werkt meestal goed, maar in sommige situaties is het bij hardnekkige of specifieke problemen raadzaam om ook andere perspectieven te betrekken. Bijvoorbeeld vanuit jongerenwerk (straatbeeld) of de ondersteuning die jeugdhulp of Wmo (thuis- of gezinssituatie) biedt. Als regisseur op het sociaal domein kan de gemeente daar het voortouw in nemen, door partijen die kunnen bijdragen aan een persoonsgerichte oplossing uit te nodigen voor een breder casuïstiekoverleg. De gemeentelijke vertegenwoordiging bij de ondersteuning op school moet zeer alert zijn, zodat de zoektocht naar passende ondersteuning voor de gevallen die meer nodig hebben niet beperkt blijft tot het schooldomein.

Kleine acties, grote meerwaarde

Het hoeft niet ingewikkeld te zijn om een sterke(re) verbinding tussen de partners in de Gouden Combinatie te creëren. Vaak leveren kleine acties al een grote meerwaarde. Zoals de aanstelling van een specifieke aandachtsfunctionaris voor jongeren en veiligheid binnen het sociaal (wijk)team, als centraal aanspreekpunt voor relevante partners. Of door alle contactgegevens op één plek samen te brengen in een ‘smoelenboek’, in combinatie met een periodieke praktijk- of casuïstiekdag met alle partners.

Expertbijeenkomst

Bij RadarAdvies hebben we veel ervaring opgebouwd binnen zowel jeugd- als veiligheidsdomein. We zijn er van overtuigd dat gemeenten en samenwerkingspartners veel van elkaar kunnen leren op het terrein van een (preventieve) aanpak binnen het domein jeugd & veiligheid. Met iedereen als expert voor de eigen situatie. Om deze leerervaringen met elkaar te delen, nodigen wij u graag uit voor een Expertbijeenkomst Jeugd en Veiligheid op 22 januari van 13.00-16.00 uur in Amersfoort. Deelname aan deze expertbijeenkomst is kosteloos.

Aanmelden

Als u wilt deelnemen aan deze bijeenkomst kunt u uw contactgegevens mailen naar secretariaat@radaradvies.nl met als onderwerp ‘Expertbijeenkomst Jeugd & Veiligheid’.

Natuurlijk kunt u de samenwerking rondom jeugd en veiligheid ook afzonderlijk met ons bespreken om te ontdekken welke rol RadarAdvies daarbij kan spelen. Neem contact op met Ferdinand Oort, f.oort@radaradvies.nl of Arnaud Brix, a.brix@radaradvies.nl