Jongerenwerk in positie

Vanaf 2015 hebben gemeenten zowel de regie over het preventief jeugdbeleid als over de jeugdhulp. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor een positief opvoed- en opgroeiklimaat, vroegsignalering en preventie en voor alle vormen van (gespecialiseerde) jeugdhulp. De veranderingen in het sociaal domein vragen om een lokale herpositionering van het jongerenwerk.

Ogen en oren in de wijk

In deze nieuwe context kan het  jongerenwerk een cruciale rol spelen vanwege de preventiekracht en de ontmoetingsfunctie. Tot nu toe zetten gemeenten jongerenwerk vaak alleen in om overlast te voorkomen en de veiligheid in de wijk te bevorderen. Gemeenten kunnen hier meer uit halen door een verbinding met jeugdhulp te realiseren  en het positioneren van jongerenwerk in de signalering en ondersteuning van kwetsbare jongeren. Het jongerenwerk is namelijk zichtbaar in de wijk en werkt outreachend. Daardoor komen de jongeren in beeld en kunnen zij preventief ondersteund worden (ook door andere partijen).

>Onzichtbare jongeren

Een voorbeeld is de inzet op ‘onzichtbare jongeren’, een groep die is toegenomen. Nederland  telt nu 66.000 onzichtbare jongeren tussen de 15 en 27 jaar (5,4%). Deze jongeren volgen geen onderwijs, werken niet, staan niet ingeschreven als werkzoekende en hebben geen uitkering. Het jongerenwerk is de aangewezen partij om contact met deze groep te leggen en te onderhouden.

>Preventie van radicalisering

Jongerenwerk kan ook een belangrijke rol spelen in de preventie van radicalisering. Jongerenwerkers houden verbinding met jongeren door het organiseren van groepsbijeenkomsten, het opstellen van persoonlijke ontwikkelplannen en het werken met rolmodellen. Hiermee wordt geprobeerd jongeren (vroegtijdig) los te weken van personen met een radicaal  gedachtegoed. Het biedt jongeren een alternatief geluid. Hierbij is contact met het sociale netwerk van de jongeren noodzakelijk.

Verbinden van leefwerelden

Jongerenwerkers onderscheiden zich van andere professionals doordat zij in staat zijn de leefwereld van de jongeren en die van de professional  met elkaar te verbinden. Jongerenwerkers kennen de jongeren en hun sociale netwerk, hebben het vertrouwen van de jongeren en zijn tevens bekend met het professionele netwerk.  Door deze unieke positie van het jongerenwerk kan voorkomen worden dat  kwetsbare jongeren de aansluiting bij de samenleving verliezen en afglijden naar een marginale positie.

Preventief en normaliserend

Een jongerenwerker kan een belangrijke rol vervullen bij het voorkomen van reguliere hulp. Jongerenwerk versterkt de eigen kracht bij jongeren.  Bijvoorbeeld via sociale talentontwikkeling of het organiseren van preventieve activiteiten. Waar mogelijk staat de jongerenwerker als ‘coach’ naast de jongeren, zodat zij zelf aan hun problemen werken. Veel hulpvragen van jongeren worden door jongerenwerk in een vroegtijdig stadium gesignaleerd en beantwoord. Naast de meerwaarde voor de jongeren zelf, levert dit ook een kostenbesparend effect voor de gemeente op.

Indien nodig helpt de jongerenwerker ook bij de toeleiding  naar gespecialiseerde zorg. Bijvoorbeeld in het geval dat de motivatie voor hulp of kennis van de sociale infrastructuur ontbreekt. Dan kan de jongerenwerker vanuit zijn vertrouwensrelatie met de jongere van betekenis zijn.

Bruggen slaan tussen gemeente en wijk

Veel gemeenten hebben de toegang geregeld via sociale teams die op buurt- of wijkniveau opereren. Jongerenwerkers kunnen vanuit hun aanwezigheid in de wijk en kennis over
kwetsbare jongeren en gezinnen een goede brug vormen naar deze buurt- en wijkteams.

Vaak maakt het jongerenwerk geen deel uit van het sociale team. In dat geval is het belangrijk dat er heldere samenwerkingsafspraken zijn gemaakt, waarbij jongerenwerkers direct bij het team terecht kunnen. De jongerenwerker moet tijdig iemand uit de eerste of tweede lijn bij de casus kunnen betrekken.

Heroriëntatie jongerenwerk

De transformatie van het sociaal domein vraagt om een heroriëntatie op de rol van het jongerenwerk en de positionering binnen het jeugdstelsel. Jongerenwerk moet goed aansluiten bij de  lokale sociale infrastructuur, inclusief jeugdhulp en het  veiligheidsdomein. Het jongerenwerk heeft een duidelijke verbindende functie, maar dient ook op die manier gepositioneerd te worden door de gemeente.

De rol van de jongerenwerker zal verschuiven naar  een rol als coach om jongeren te begeleiden naar benodigde voorzieningen, school of werk . Daarnaast sturen gemeenten op professionalisering, kwaliteit en effect van het jongerenwerk.

Visie op herpositionering jongerenwerk

Door het opstellen van een visie op het jongerenwerk en deze te vertalen naar de concrete rol en positie van het jongerenwerk, doelstellingen, uitgangspunten  en werksoorten wordt  het voor alle partners duidelijk waar het jongerenwerk voor staat.  Door de samenwerkingsketen hierin nadrukkelijk te betrekken, krijgt ook de samenwerking op de werkvloer een positieve impuls.

Ondersteuning gemeenten en jongerenwerk

RadarAdvies heeft  veel ervaring met innovatief jongerenwerk en kent de inhoud van zowel beleid als praktijk; van aanbestedingstrajecten voor jongerenwerk  tot onderzoek en advies over positionering, kwaliteit en professionalisering van het jongerenwerk en het optimaliseren van de ketensamenwerking met onder andere wijkteams en de veiligheids- en  zorgketen.

Meer weten? 

Indien u vrijblijvend van gedachten wilt wisselen over dit onderwerp, neemt u dan contact op met Arnaud Brix (a.brix@radaradvies.nl), Ferdinand Oort (f.oort@radaradvies.nl) of Jerry Galesloot (j.galesloot@radaradvies.nl).