Wethouder Ko Scheele: ‘In Ommen moet iedereen tot zijn recht komen’

Ervaringsdeskundigen die uitvoerend onderzoek verrichten onder lotgenoten. Het is dé manier om een hoge en inhoudelijk waardevolle respons van een doelgroep te krijgen. Immers, voor betrokkenen is het veel natuurlijker om een probleem of ergernis te bespreken met iemand die in hetzelfde schuitje zit of heeft gezeten. Dat gaat veel makkelijker dan het invullen van een door de gemeente verstrekte vragenlijst of de aanwezigheid van een gemeentelijk klachtenloket.

Verspreid over het land heeft RadarAdvies de afgelopen jaren al diverse actieteams met ervaringsdeskundigen opgericht, getraind en begeleid. In de gemeente Ommen is Radar aan de slag gegaan met een groep bewoners die moeten rondkomen met een kleine beurs. Hoe ervaren zij en hun Ommense lotgenoten het om te leven in armoede en waarmee zouden zij geholpen zijn om verder te komen, op eigen kracht. We spraken wethouder Ko Scheele over Ommen Samen Sterk, het initiatief dat in kaart brengt waar mensen met een kleine beurs in Ommen zoal tegenaan lopen. RondkOmmen is het eerste project in dat kader, gefinancierd door de provincie Overijssel en de gemeente Ommen, gestart in november 2013.

Wethouder Scheele is enthousiast. ‘Je ziet de deelnemers aan de werkgroep een enorme ontwikkeling doormaken. Geweldig toch, die naam RondkOmmen, daar zijn ze zelf mee gekomen. Een initiatief als dit bewijst dat het concept werkt, dat mensen zelf hun kracht kunnen ontdekken en benutten.’

Inloopavonden

De werkgroep Ommen Samen Sterk organiseert laagdrempelige inloopavonden over armoede. Op 23 april was de eerste avond, rond het thema Gemeente en Woningbouw. Stellingen over hoe gemeente en woningstichting de minima benaderen zorgden voor verhitte discussies. ‘Uit de gesprekken kwam veel nuttige informatie voort voor de Samen Doen Teams, zoals de Ommense wijkteams heten. De reacties zorgen voor een goede ingang om verder met de aanwezigen in gesprek te gaan.’ Wethouder Scheele is reëel. ‘De kritiek op de woningbouw was niet mals. Daar kun je natuurlijk niet aan voorbij gaan, en de nieuwe directrice heeft dat dan ook heel zorgvuldig opgepakt. Aan het eind van de avond hadden mensen het gevoel gehoord te zijn en vertrouwden ze erop dat er daadwerkelijk iets zou gebeuren.’

De tweede inloopavond ging over budgetteren. ‘Ommen Samen Sterk had drie organisaties uitgenodigd: K-vriendelijk Budget, Humanitas en Eurowijzer. Die maakten duidelijk waar burgers met hun vragen terecht kunnen. Je merkte dat de mensen het heel fijn vonden om daar gewoon ter plekke een compleet overzicht van te krijgen.’

De derde inloopavond was opgezet rondom het thema energiebesparing. Daar kregen de mensen allerlei praktische tips en adviezen van een natuurcentrum (over duurzaamheid), de woningstichting en Stichting Ommen Millennium, hoe zij op die hoge kostenpost kunnen besparen.

Informatie halen

Wethouder Scheele legt uit waarom die avonden ook voor de gemeente belangrijk zijn. ‘Zulke inloopavonden hebben twee functies. Enerzijds zijn ze natuurlijk gewoon bedoeld om mensen te informeren. Maar anderzijds dienen ze ook juist om informatie bij de mensen te hálen. Waaraan bestaat behoefte en hoe kunnen wij daarin voorzien? En die informatie vormt dan weer mede de input voor de door Ommen Samen Sterk georganiseerde sociale conferentie, in november. Die conferentie moet zorgen voor een bundeling van organisaties die in de breedste zin van het woord betrokken zijn bij armoedebestrijding. Het programma bestaat uit een inleidende beschouwing, praktijkverhalen en een door een gespreksleider geleide discussie over armoede. Het is de bedoeling dat organisaties een jaar lang buiten de kaders denken en zich daar ook daadwerkelijk aan committeren. Daarom eindigt de bijeenkomst ook in de ondertekening van een convenant door gemeente, woningstichting, k-vriendelijk en Ommen Samen Sterk. Aan Ommen Samen Sterk vervolgens de schone taak om ook andere organisaties mee te krijgen in het convenant. En mocht dat nodig zijn, dan zorgt de woningstichting voor wat ondersteuning. Want al met al is het een stevig traject, hoor.’

Tegenprestatie

‘Wij beschouwen deelname aan het actieteam RondkOmmen als een tegenprestatie, waardoor de deelnemers zijn vrijgesteld van de sollicitatieplicht. Dat is een mooi instrument om deelnemers te werven voor informele steuninitiatieven en mensen in de bijstand weer in beweging te krijgen. Het instrument én de daarbij geboden mogelijkheden zijn waardevol.’

Groepsdynamica

‘De werkgroep Ommen Samen Sterk en de daaruit voortvloeiende stichting is een goed concept, dat zich heeft bewezen.’ Toch blijft de wethouder voorzichtig. ‘Er bestaan ook valkuilen, en je moet niet bang zijn die te benoemen. Het gaat immers om een groepsontwikkeling, met alle dynamiek die daarbij hoort. De werkgroep heeft dan ook een duidelijk kader nodig om conflicten te verminderen, de onderlinge samenwerking en afstemming te bevorderen, het leefklimaat te verbeteren en processen te verduidelijken. Dat geldt voor de deelnemers van de werkgroep onderling, maar ook voor hun relatie tot het werkveld. En ze moeten zich bewust worden van die groepsdynamische processen.’

Geen onderscheid

‘Je mag geen onderscheid maken tussen de deelnemers, iedereen moet zich gelijk gewaardeerd voelen. Dat bleek maar weer eens toen ik na een door de werkgroep georganiseerde conferentie geconfronteerd werd met een tweedeling in de werkgroep. Een deel van de mensen voelde zich niet betrokken bij inhoud en besluitvorming. Daarom is het zo belangrijk dat je het collectief aanspreekt en geen onderscheid maakt.’

Organisatie als punt van aandacht

De transformatie gaat iedereen aan, weet wethouder Scheele. ‘Het sociale domein is sterk aan het veranderen. Gemeenten bouwen aan een nieuw zorgsysteem, dat goedkoper is, de problematiek integraal benadert en zelfredzaamheid bij de burgers stimuleert. We willen minder besturing en beheersing, en een meer verbindende, coachende en faciliterende houding aannemen. En zo’n cultuuromslag gaat niet alleen mij als wethouder aan, maar juist ook het ambtenarenapparaat. Maar hoe krijgen we dat voor elkaar? Hoe verhoog je de inzet en eigen kracht van burgers, met maatwerk als norm in plaats van uitzondering? Daarin zullen we ambtenaren ook moeten begeleiden.’

Inclusieve samenleving

‘Een inclusieve samenleving is een samenleving waar iedereen tot zijn recht kan komen. Ongeacht culturele achtergrond, geslacht, leeftijd, talent of beperkingen. Iedereen neemt op een gelijkwaardige manier deel aan de maatschappij. We spreken mensen dan ook aan op hun mogelijkheden, niet op hun beperkingen. Om tot die inclusieve samenleving te komen moeten we zorgen dat de burger zelf meer aan het stuur komt te zitten. Met het actieteam RondkOmmen heeft de gemeente Ommen een goede en concrete stap voorwaarts gezet. Dit moeten we vasthouden en verder ontwikkelen. De werkgroep is inmiddels omgezet in een stichting, zodat ze onafhankelijk zijn van gemeente of andere partij. Wel hebben we ze moeten borgen in de bestaande infrastructuur, zodat we nulde- en eerstelijnsinitiatieven met elkaar kunnen verbinden.’

Toegankelijke voorzieningen

Wethouder Scheele is zich ook bewust van de plek van Ommen in de regio. ‘We moeten in Ommen zorgen voor een intensievere verbinding tussen sociaal domein en economie. Zodat startende ondernemers niet uitwijken naar grotere gemeenten zoals Zwolle om hun kansen te beproeven. Daarom moeten wij als gemeente Ommen includeren, met open, zeer toegankelijke voorzieningen. Juist dankzij het actieteam RondkOmmen hebben we ontdekt dat mensen aanhaken en weer vertrouwen krijgen in organisaties wanneer gelijkgestemden de contacten leggen. Prachtig toch, als iedereen de weg weet te vinden naar voorzieningen die voor hen bedoeld zijn. En het is helemaal geweldig dat diezelfde beweging er ook nog voor zorgt dat mensen de regie over hun eigen leven weer pakken.’

 

Maatschappij en economie verbinden

‘De volgende stap is dan om meer doelgroepen te benaderen en met elkaar te verbinden,’ zo denkt de wethouder verder. ‘Waarbij we ons dus bijvoorbeeld niet alleen op bijstandsgerechtigden richten, maar ook op zzp’ers. Die zitten nu in een pand waar zij uit moeten en zijn op zoek naar een nieuwe locatie. Terwijl de werkgroep RondkOmmen een zichtbare plek in de wijk wil en de Kringloop extra ruimte nodig blijkt te hebben. Wat is er nou mooier dan al die organisaties, initiatieven en ondernemers samen te brengen onder één dak. Met zo’n omgeving zorg je voor een optimale verbinding tussen maatschappij en economie.’

Meer weten?

Wilt u meer weten over de armoedeaanpak in Ommen of hoe u een vergelijkbare benadering ook in andere gemeenten kunt uitrollen? Neem contact op met Clemens de Jager (c.dejager@radaradvies.nl) of Chadia Yemni (c.yemni@radaradvies.nl).