'Liever nu streng dan als ze bij de sociale dienst staan'

Zolang Rotterdamse en Amsterdamse jongeren geen diploma hebben, moeten ze naar school. Dat willen de wethouders Hugo de Jonge en Pieter Hilhorst. Ze hebben een brief aan de vaste Kamercommissie Onderwijs geschreven omdat ze een proef willen starten waarin ze de leeftijdsgrens voor het behalen van een startkwalificatie oprekken van 18 naar 23 jaar. 'Ik ben liever nu streng dan straks als ze bij de sociale dienst staan', vindt de Amsterdamse wethouder Hilhorst.

Eerder mislukte een soortgelijk plan van uw Rotterdamse collega De Jonge. Denkt u dat de Kamer nu wel met zo’n proef akkoord gaat?

Hilhorst: ‘De vorige keer heeft het ministerie een rekensom gemaakt over wat het zou kosten en opleveren. Daarbij is alleen gekeken naar de kosten en opbrengsten voor het onderwijs. Maar je moet natuurlijk veel breder kijken. Een jongere met een startkwalificatie heeft veel meer maatschappelijke opbrengsten dan de kosten van een diploma. Die moet je ook meerekenen. Kinderen die uitvallen op school komen eerder in de criminaliteit. Dus ook daar naar kijken, bijvoorbeeld. Maar dat heeft het ministerie de vorige keer niet gedaan.
 

Landelijk ligt het percentage van voortijdige schoolverlaters op 80 procent, in Amsterdam iets lager, rond de 70. Over hoeveel jongeren hebben we het dan?

'In Amsterdam gaat het om ruim 1500 jongeren. En dat zijn jongeren die je binnen boord wilt houden. Toen de leeftijd is verhoogd van 16 naar 18 jaar hebben we een ongelooflijk groot succes behaald. De schooluitval is met 40 procent afgenomen, dat had niemand verwacht. We hadden toen als gemeenten ineens een instrument in handen om tegen scholen te zeggen dat ze hun verzuimadministratie op orde moesten krijgen, op straffe van een boete. En die hebben we ook uitgedeeld. Wij pleiten er met deze proef eigenlijk voor om niet weg te kijken als jongeren afglijden.'

Kijken scholen weg dan?
'Leerlingen besluiten niet van de één op de andere dag om een drop-out te worden. Dus als leerlingen regelmatig niet op komen dagen, kun je scholen vragen wat ze daaraan doen. Missen leerlingen lessen? Dan kan Bureau Leerplicht zeggen ‘let eens op waarom je leerlingen niet gemotiveerd zijn’. Vallen leerlingen uit? Dan spreek je scholen aan op het feit dat ze hun onderwijs moeten verbeteren. Scholen zullen dus ook kritisch gaan kijken naar hoe ze hun onderwijs organiseren en aanbieden.'

Organisaties van scholieren zijn kritisch. Ze spreken over ‘straf en opsluiting’. Wat vindt u van die kritiek?
'Jongeren zouden het recht mogen hebben om een drop-out te zijn. Maar de meeste kinderen kiezen daar niet voor. Ze raken langzaamaan minder gemotiveerd, ze gaan lessen missen, niemand kijkt naar ze om en dan worden ze een drop-out. Als JOB (Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs) zou ik er juist blij mee zijn, want het leidt absoluut tot kwaliteitsverbetering van scholen. Bovendien ben ik liever nu streng voor jongeren dan als ze voor een uitkering bij de sociale dienst aankloppen, of als je ze bij de politie tegenkomt.'

Wat doet u met een jongere van 19 die een baan heeft als – bijvoorbeeld – vakkenvuller bij een supermarkt?

'Er zijn nu ook al soms leerlingen voor wie het onmogelijk is een startkwalificatie te halen. Die zouden op werkervaringsplek kunnen en daar worden nu ook al maatwerkoplossingen voor gezocht en gevonden. Maar iemand die bewust kiest om vakken te gaan vullen, dat willen we niet. Want het is vaak niet hun droom om dat te doen, maar ze doen dat nadat ze uitvallen op school. Overigens: de meeste jongeren die uitvallen gaan helemaal geen vakken vullen. Die doen niets.'

 
Wat is er voor nodig om van start te kunnen?

'Als een wetswijziging niet mogelijk is, dan willen we van de minister (Jet Bussemaker, PvdA – red) de mogelijkheid om te experimenteren. We willen graag met haar in gesprek hierover en dat gaat ook gebeuren, want dat heeft ze toegezegd. Ik kan nog niet zeggen wanneer, maar daar wordt op dit moment aan gewerkt.’