Probleemjeugd op wachtlijst heeft geen gezicht

Het lukt niet goed om voor de licht-verstandelijk gehandicapten, de zogeheten LVG-jeugd, een passend aanbod te vinden. Dat kan er op termijn toe leiden dat die jongeren, in totaal zo’n 2500, gaan zwerven, verslaafd raken of in het criminele circuit belanden. Om dit te doorbreken moeten de wachtlijsten regionaal worden gescreend, opgeschoond en van een ‘gezicht worden voorzien’. Dat is de kern van het rapport ‘Van Cijfers naar mensen – de hardnekkige wachtlijst in de zorg voor licht-verstandelijk gehandicapte jeugd in de AWBZ’.

Volgens auteur Leo van Beek, door de ministeries van VWS en Jeugd & Gezin aangesteld als kwartiermaker om de haperende doorstroming vlot te trekken, is nauwelijks bekend hoe de echte vraag naar zorg is. Mensen staan bijvoorbeeld op de lijst voor een plek in een instelling voor verstandelijk gehandicapten, terwijl hun ‘primaire problematiek’ iets anders is: ze zijn bijvoorbeeld verslaafd of hebben gedragsstoornissen. Ook komen dubbeltellingen voor en worden mensen niet altijd van de lijst gehaald als ze eenmaal zorg hebben gekregen.

‘De conclusie staat voor mij als een paal boven water: We weten te weinig van de cliënten achter de cijfers. Daar moet op korte termijn een intensieve slag gemaakt worden, aldus de hoofdconclusie van het rapport dat verleden week is aangeboden aan de ministeries en binnenkort aan de Tweede Kamer wordt gezonden. De ‘ijzeren voorraad’ van 2500 mensen op de wachtlijst ‘bestaan voornamelijk als cijfer op de wachtlijst’, zo schrijft de kwartiermaker. ‘Dat moeten weer personen worden die weten dat er actief voor hen en met hen gezocht wordt naar oplossingen’.

Daartoe moet iedereen op de wachtlijst persoonlijk worden benaderd. Van elk individu moet concreet vastgesteld worden wat de actuele zorgvraag is, wie deze vraag dient te beantwoorden en op welke termijn. Dit zou gedaan kunnen worden door 32 regionale functionarissen, één voor elk zorgkantoor in Nederland. Ze moeten ‘niet rusten’ voordat ze helder hebben wat per dossier de werkelijke behoefte is en welke instelling dat kan leveren. Zorgkantoren en zorgaanbieders moeten daartoe gaan samenwerken in Regionale Teams, aldus het advies.

Ondergrens

Volgens het rapport groeit de vraag naar plekken in de jeugd-LVG-zorg (licht verstandelijk gehandicapten. De definitie van wat licht-verstandelijk gehandicapt is, is de laatste jaren opgeschroefd. Als ondergrens voor de definitie ‘licht verstandelijk gehandicapt’ geldt een IQ van 50. De bovengrens wordt tegenwoordig soms gelegd op 90. In dat geval vallen vier miljoen Nederlanders, van wie 940.000 jongeren beneden 19 jaar, binnen de definitie.

Juist de moeilijkste groep jongeren lijkt tussen wal en schip te vallen, signaleert het rapport. De eenvoudigste klanten blijven in de instellingen voor begeleid wonen, de echte verstandelijk gehandicapten gaan naar speciaal hiervoor bestemde instellingen. De lastige tussengroep, de jongeren met een IQ boven de 70 maar met ernstige bijkomende problematieken, blijft over, zo vertellen insiders. Onderbouwd is dit vermoeden echter nog niet, erkent de kwartiermaker.

De betrokken ministers reageren binnenkort met een brief aan de Kamer. Volgens de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) onder wiens auspiciën het rapport is verschenen, delen de landelijke partijen, inclusief beide bewindslieden, het voorstel van de kwartiermaker voor een snelle regionale aanpak.