Gronings college enthousiast over eerste basisbanen

De eerste ervaringen van de negen deelnemers aan een Groningse proef met basisbanen zijn positief, meldt het college. Het stadsbestuur wil eind dit jaar veertig tot vijftig Groningers aan een basisbaan helpen. De oppositie is verdeeld.

Twee kanten
In maart dit jaar begon de gemeente Groningen met een vier jaar durend experiment met basisbanen. Inmiddels zijn negen Groningers gestart met een basisbaan. Wethouder Carine Bloemhoff (werk & participatie, PvdA) is trots op het experiment: 'In onze gemeente hebben we nog steeds een grote groep mensen die niet deelneemt aan de arbeidsmarkt en niet in staat is om in een eigen inkomen te voorzien. Met de basisbaan bieden we deze mensen weer een baan met een fatsoenlijk loon. De basisbanen hebben ook nog eens maatschappelijke meerwaarde aangezien de deelnemers nuttige taken uitvoeren in wijken en dorpen die anders blijven liggen. Het mes snijdt dus aan twee kanten.'

Afschepen
De basisbaan is een baan die door de gemeente gecreëerd wordt als alternatief voor de bijstandsuitkering. Het idee werd begin dit jaar aanbevolen door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. ‘Want werk is zo belangrijk voor mensen dat je ze niet kan afschepen met een uitkering’, vatte onderzoeker Robert Went samen.

Positief
'Ik ben het vaak met het college oneens', zegt Jimmy Dijk, fractievoorzitter van de Groningse SP, de grootste oppositiepartij in de gemeenteraad. 'Maar ik ben als SP'er in de oppositie positief wanneer er goede dingen gebeuren. Ik ben blij dat de wethouder haar nek hiervoor uitsteekt, en het zou goed zijn als ze in Den Haag ook beseffen dat er meer geld nodig is.' Dijk doelt op de budgetten voor begeleiding van bijstandsgerechtigden. Die zijn in de tien jaar dat hij raadslid is sterk geslonken: er is nog maar een derde over van wat het destijds was.

Echt werk
Raadslid Elisabeth Akkerman van de VVD, de tweede grootste oppositiepartij, deelt die mening niet. Ze wil liever 'echte banen' dan basisbanen. 'Vroeger had je de Melkertbaan. Daar is onderzoek naar gedaan, het blijkt dat dat geen perspectief biedt, geen doorgroei naar echt werk.' Ze snapt dat de basisbanen juist bedoeld zijn voor mensen voor wie de reguliere arbeidsmarkt geen optie is. Doorstroom is dus niet per se het doel van de basisbaan. 'Maar dat is extra triest, dan zeg je dus: het gaat jullie nooit lukken om een echte baan te vinden. Daar maak je het wel heel definitief mee.'

Duur
Bovendien vindt ze het instrument te duur. Volgens haar kost het de gemeente 30.000 euro per basisbaan. 'Dat geld hebben wij eigenlijk helemaal niet te besteden. Wij zouden dat liever inzetten op coaching.' Maar volgens Jimmy Dijk is de basisbaan dat geld 'absoluut waard', omdat je op andere zaken kunt besparen. 'Je kan mensen ook thuis laten zitten, dan betaal je én de bijstand, én ze komen waarschijnlijk nooit meer elders aan het werk. En ze hebben een minder goed bestaan, dat is ook iets waard. En je weet dat mensen in die situatie meer zorg nodig hebben.'

Tegenprestatie
Volgens Akkerman bestaan er echter voldoende andere instrumenten om hetzelfde effect te bereiken. Ze noemt de afspraakbaan, waarbij mensen bij de overheid of een private werkgever aan de slag gaan met loonkostensubsidie. Daarnaast kan de gemeente social return on investment inzetten bij aanbestedingen om werkzoekenden uit het eigen bestand aan werk te helpen. Ten slotte is er nog de tegenprestatie in de bijstand.  'Die is tegenwoordig verplicht. De gemeente Groningen doet daar niks mee, maar als je dat wel zou doen, zitten daar veel taken bij die lijken op de taken van een basisbaan. Dus als iemand zich nuttig wil maken, dan kan dat gewoon. Daar hoef je niet zo'n basisbaan voor te bedenken.'

Rotterdam
In een ander deel van het land begint binnenkort ook een experiment met gesubsidieerde banen. Deze zomer beginnen tien Rotterdammers aan een zogenaamde wijkbasisbaan. Wethouder Moti (werk en inkomen, PvdA) wil daarbij samenwerken met werkgevers, die een deel van een loonkosten zullen betalen. Het idee voor de wijkbasisbanen komt van een initiatiefvoorstel van onder andere PvdA-raadslid Duygu Yildirim, partijgenoot van Gronings wethouder Bloemhoff. Yildirim: ‘Veel mensen die onbetaald, essentieel werk doen in hun wijken zouden meer waardering hiervoor moeten krijgen. De wijkbasisbaan betaalt deze mensen voor al het werk dat ze doen voor onze stad. Daarnaast is het zo dat deze banen niet meer vanzelf ontstaan. Hier ligt een taak voor de (lagere) overheid om samen met partners deze banen te creëren.’

Geld nodig
Het experiment van de gemeente Groningen wordt de komende jaren door de Hanzehogeschool onderzocht. Aan het einde van dit jaar moeten veertig tot vijftig Groningers aan een basisbaan geholpen zijn, maar de potentiele doelgroep voor de basisbanen omvat duizenden mensen, vertelde wethouder Bloemhoff al eerder aan Binnenlands Bestuur. ‘Maar dat kan niet zonder extra middelen van het rijk’, voegde ze daaraan toe.