Polarisatie te lijf gaan begint met afschaffen van bijzonder onderwijs

Als Jezus in 1917 zijn weg naar de scholen vindt ontstaat strikt gescheiden katholiek en protestant onderwijs. In de loop der jaren komen er nog een paar geloofszuiltjes bij. Terwijl nu minder dan 40% van de samenleving een levensbeschouwing aanhangt zijn 70% van de basisscholen nog ‘bijzonder’. De hoogste tijd om dit af te schaffen.

Dit onderwijssysteem schiet compleet aan het doel van artikel 18 van de Universele rechten van de mens voorbij. Daarmee heeft iedereen recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst. Dit wordt gesteund door artikel 1 van de grondwet waardoor discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook niet is toegestaan. Beide artikelen zijn bedoeld om samen een harmonieuze wereld op te bouwen. Maar bijzondere scholen blazen juist maatschappelijke tegenstellingen op. En de overheid werkt dit met haar subsidies krachtig in de hand. 

Tachtig jaar geleden is de maatschappij overzichtelijk. Na zes jaar kunnen lezen, schrijven en rekenen is ruim voldoende om te kunnen werken. Nu is het 2025. Niet alleen kan nu een derde van de vijftienjarigen nauwelijks lezen, schrijven en rekenen. Veel missen de bovendien sociale en intellectuele vaardigheden om zich staande te houden. Alleen al het gebrek aan weerstand tegen de gevangenis van de moderne algoritme cultuur op hun mobieltjes. De continu herhaalde thema’s van TikTok, Instagram of SnapChat dragen niet bij tot evenwichtig opgroeien. 

Vanuit kritische onafhankelijkheid is het voor leerlingen makkelijker om vrij hun eigen weg te vinden in de complexe wereld. Belangrijker dan ooit is daarbij het ontwikkelen van het beoordelingsvermogen over feiten waar je woont, hoe dit zo is geworden, welke plek deze inneemt in de grotere wereld en hoe normen en waarden door de tijd veranderen. De praktische toepassing wordt in het dagelijkse leven teruggevonden door medemenselijk en rechtvaardig te handelen. Een stevig houvast met het recht op persoonlijke vrijheid en gedachte, geweten en overtuiging.

Scholing valt niet te onderschatten bij het goed begeleiden van kinderen tot zelfstandige volwassenen. Alleen al om die reden hoort het vak maatschappijleer vanaf het allereerste schooljaar centraal te staan. Niet langer frivole verhalen over Jezus, Mohammed of Rudolf Steiner. Wel kennis van rechtstaat, democratie, gelijkwaardigheid, verdraagzaamheid, vrijheden, verplichtingen en burgerrechten. Dit alles onderzoeken onder leiding van bevlogen emotioneel intelligente docenten. Op weg naar een samenleving waar mensen kunnen samenwerken door vooroordelen, desinformatie en nepnieuws te lijf te gaan of met elkaar andere definities van succes te bedenken. 

Welke prijs willen we nog betalen voor een vastgelopen systeem waar de overheid buitenspel staat, privé bestuurders het voor het zeggen hebben en het paard achter de inclusiviteitskar is gespannen. Tijd dus om te stoppen met de gekte van schoolbesturen die vanuit illusoire opvattingen kinderen een wij-zij houding bijbrengen. Wat in Frankrijk al 120 jaar normaal is kan hier net zo. Vanuit democratische rechtsstatelijkheid neutraal verschillende opvattingen bespreken. Gedachten, geweten en godsdienst zijn immers privé. De echte wereld is divers en de maatschappij gilt om inclusiviteit. Door niet langer te polariseren met bijzondere scholen ontstaat de kans om via wederzijds begrip te komen tot inclusiviteit. Is dit geen prima voornemen voor het nieuwe jaar?