‘Pedofielen strenger begeleiden’

Burgemeesters juichen het toe dat ze vanaf medio dit jaar door het OM worden ingelicht over de vrijlating van een pedofiel uit hun gemeente, maar ze willen meer wettelijke instrumenten om de terugkeer van een veroordeelde pedofiel maatschappelijk in goede banen te leiden. ‘Informeren is niet voldoende’, zegt de Bredase burgemeester Peter van der Velden.

‘Ik kan het wel weten, maar wat dan? Om die man heen moet het een en ander gebeuren. Zo zouden we pedoseksuelen die terugkeren in de samenleving, beter moeten begeleiden. De kans op herhaling is te groot.’ Van der Velden schreef er twee weken geleden een brief over aan minister Hirsch Ballin van Justitie.

De burgemeester van Schiedam, Wilma Verver, presenteerde de minster deze week ook in een brief een pakket aan maatregelen. Ook zij wil meer weten en kunnen. Bevoegdheden die volgens Verver ‘de fundamentele vrijheden van personen in onze rechtstaat raken’, maar zegt ze: ‘Nu kunnen we niets. We hebben onze overredingskracht en onze goede contacten, maar dat is in sommige situaties niet voldoende. Dan wil je en moet je middelen hebben ter bescherming van de buurt én van de pedofiel.’

Uit huis

Minister Hirsch Ballin berichtte de Tweede Kamer eerder deze maand dat hij onderzoekt of de burgemeester de mogelijkheid moet krijgen om niet alleen probleemgezinnen maar ook pedofiele ex-gedetineerden uit huis te laten plaatsen. Burgemeester Verver van Schiedam: ‘Als de onrust in een buurt escaleert of dreigt te escaleren, zou een burgemeester de bevoegdheid moeten hebben om de (vermeende) pedoseksueel tien dagen uit zijn directe woonomgeving te halen.’ Veroordeeld of vermeend, in een buurt maakt dat niets uit, merken burgemeesters keer op keer.

In Schiedam verdacht een buurt onlangs een man van pedofilie (geen politieverdenking, geen veroordeling), maar voordat het tot een confrontatie kwam en nadat er overleg was geweest met de burgemeester, vertrok de man uit de buurt. In de Rijswijkse nieuwbouwwijk Ypenburg ontvluchtte een vermeende pedofiel (nooit in aanraking geweest met de politie, nooit veroordeeld) in 1999 zijn huis nadat buurtbewoners hem hadden bedreigd. Juist om dergelijke agressieve volksreacties te voorkomen, verlangt de burgemeester van Utrecht Aleid Wolfsen van het OM dat ze hem ook bericht wanneer iemand wordt verdacht van pedofilie.

Voormalig rechter Wolfsen: ‘Ik wil weten waar iemand woont om preventief te kunnen optreden, juist om een volksgericht te voorkomen. Je moet voordat iemand vrijkomt of voordat iemand wordt veroordeeld aan de ‘voorkant’ nadenken. Dat gebeurde tot op heden niet.’

Burgemeester Wolfsen werd met zijn neus op de feiten gedrukt, toen een pedofiel na zijn gevangenisstraf vorig jaar terugkeerde naar zijn flat in de wijk Overvecht en oog in oog kwam te staan met zijn vijfjarige slachtoffer. Wolfsen: ‘Een pedofiel wordt opgepakt, zit een tijdje vast, komt vrij en niemand maakt zich druk over waar die man gaat wonen. Als je afgestraft bent ben je vrij man, dat is helemaal waar, maar dat laat onverlet dat de slachtoffers blijven bestaan. Daar moet je oog voor blijven houden. Toen ik burgemeester werd, dacht ik dat het goed was geregeld maar dat was niet zo. Er moest een zitting komen omdat een stille vrijwillige verhuizing van de man niet lukte. Zittingen zijn openbaar en toen kwam de zaak in de openbaarheid.’

Wolfsen klom op de zeepkist en riep dat er een wettelijk terugkeerverbod diende te komen voor veroordeelde pedofielen. De kantonrechter bepaalde uiteindelijk dat de man diende te verhuizen, omdat ‘in het flatgebouw een ongewenste situatie is ontstaan, waaraan spoedig een einde dient te komen’. Volgens burgemeester Wolfsen zouden rechters meer en beter gebruik moeten maken van de wettelijke mogelijkheden die er nu reeds zijn om pedofielen uit een buurt te weren.

Wolfsen: ‘Een rechter kan als bijzondere voorwaarde aan een straf een wijkverbod of een straatverbod verbinden. De proeftijd kan tegenwoordig oplopen tot tien jaar. In de praktijk wordt dat maatwerk te weinig toegepast.’ Burgemeester Verver van Schiedam wil een stap verder gaan door aan de vrijlating van een pedofiel de eventuele voorwaarde te verbinden dat hij nooit meer binnen een straal van een bepaald aantal kilometers van zijn slachtoffer mag wonen.

Rumoer

In het Bredase Heuvelkwartier ontstond deze maand rumoer na een uitzending van het televisieprogramma Zembla over de veroordeelde clown Harrie. Opgenomen in een psychiatrische inrichting, aan de slag gegaan bij een scoutingclub voor geestelijk gehandicapte kinderen, ontslagen omdat hij met twee naakte peuters in een bos werd aangetroffen en als clown in te huren op kinderfeestjes. Nu even niet meer, maar straks gaat hij zich vestigen als ‘decoratie-artiest’. Na de televisie-uitzending werd zijn auto in brand gestoken en werden twee ruiten ingegooid. De ‘clown’ had in geuren en kleuren verteld hoe hij subsidie had gekregen van de gemeente en hoe gemakkelijk het was voor een veroordeelde pedofiel om als vrijwilliger met kinderen te werken.

Burgemeester Van der Velden: ‘Als je daar onkundig van bent en er zijn geen kleppen in het systeem ingebouwd om het kwaad tijdig op te sporen, dan kan het zo uit de hand lopen. Je moet een heksenjacht voorkomen maar je moet ook voorkomen dat kinderen worden blootgesteld aan het ziekelijke gedrag van mensen. We dienen een sociaal controlerend netwerk rond vrijwilligers te organiseren die in de gaten houden hoe de pedofiele man zich ontwikkelt en iemand uit zijn sociale isolement halen.’

Om kinderen tegen Harrie-achtige pedofielen te beschermen, moeten vrijwilligers die intensief met kinderen werken, volgens burgemeester Van der Velden verplicht getoetst worden op hun achtergrond. ‘De rechter zou ook moeten kunnen bepalen dat een pedofiel nooit meer met kinderen mag werken’, aldus Van der Velden. Hij kan rekenen op steun van minister Hirsch Ballin, die eerder deze maand in de Tweede Kamer zei dat zijn ministerie bezig is om uniforme gedragsregels te ontwikkelen met het branchenetwerk van vrijwilligersorganisaties NOV, Scouting Nederland, NOC/NSF en andere organisaties.

Vrijwilligers moeten een gedragscode ondertekenen en, zei Hirsch Ballin, ‘in een uniform protocol wordt dan beschreven wat organisaties moeten doen bij seksueel misbruik of een vermoeden daarvan’. Burgemeester Van der Velden: ‘Het is mij gebleken dat er vaak incidenten van pedoseksuele aard zijn, maar als die niet worden gemeld weet niemand daarvan. Organisaties die met kinderen werken, moeten daarom verplicht worden om aangifte te doen van pedoseksuele incidenten.’

Pedofiel krijgt buddy

De burgemeesters worden op hun wenken bediend. Reclassering Nederland begint dit najaar in Den Bosch met een proef van intensieve begeleiding van pedofielen die hun gevangenisstraf hebben uitgezeten. Het eerste experiment met een pedofiel wordt gevolgd door de Avans Hogeschool Tilburg. Juist op het moment dat burgemeester Van der Velden van Breda pleitte voor ‘pedo buddy’s’, stelde minister van Justitie Hirsch Ballin 300 duizend euro voor deze proef ter beschikking.

Sjef van Gennip, voorzitter van de raad van bestuur van Reclassering Nederland, constateert dat in het buitenland goede resultaten zijn geboekt met de nieuwe behandelmethode. Volgens deze methode wordt een veroordeelde pedofiel door een groep van vier of vijf vrijwilligers intensief begeleid. Van Gennip: ‘Vereenzaming is een belangrijke oorzaak van recidive. Niemand moet ze. Door veroordeelde pedofielen te omringen met vrijwilligers probeer je ze uit hun isolement te halen. Het is in Engeland en Canada erg succesvol gebleken. In Canada is de recidive met 75 procent afgenomen.’

De vrijwilligers worden opgeleid en gecoacht door professionals van Reclassering Nederland. Van Gennip denkt voldoende vrijwilligers te vinden: ‘We hebben in Nederland een vrij sterke vrijwilligerscultuur. Je kunt niet voorkomen dat mensen na twee maanden afhaken, maar door een stevige selectie toe te passen willen we toch garanderen dat een pedofiel langdurig wordt begeleid.’

De pedofiel moet wel onderkennen dat hij een probleem heeft en zijn deelname mag niet vrijblijvend zijn, benadrukt Van Gennip: ‘We gaan het programma wel van een justitiële titel voorzien. Ik wil bewerkstelligen dat de rechter bepaalt dat een pedofiel zich in het kader van een reclasseringstoezicht houdt aan de bijzondere voorwaarde dat hij meewerkt aan dit begeleidingsprogramma. Je zou kunnen spreken van opgelegde vrijwilligheid.’