'Ook ambtenaar mag meer dan Balkenende verdienen'

De belangrijkste werkgeversorganisaties (VNO-NCW, MKB Nederland en LTO) hebben vorige week hun meerjarenvisie gegeven op de toekomst van Nederland, met name ook van die op de overheid. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni houden ze de politiek voor dat er in het komende decennium fundamentele keuzes moeten worden gemaakt over omvang, taken en werkwijze van de verschillende overheden.

Het mes snijdt dan aan twee kanten. Enerzijds verwachten de werkgevers betere resultaten en effecten door minder bureaucratie. Anderzijds slurpt de publieke dienst minder nieuwe hoogopgeleide arbeidskrachten op. ‘Zij vinden elders in de economie productiever emplooi kunnen’, aldus de werkgevers.

Marktconform

De samenleving heeft volgens de drie werkgeversorganisaties recht op een betrouwbare, doelmatige en effectieve topoverheid, die kleiner en slagvaardiger is. En: ‘Met ambtenaren die marktconform worden beloond. Ook boven het salaris van de minister-president’, voegen ze er nadrukkelijk aan toe.

‘Wij zijn geen voorstanders van een Balkenende-norm in de publieke sector’, legt VNO-NCWwoordvoerder Roelf van der Kooij uit. Goed presterende ambtenaren moeten een dito beloning kunnen krijgen. ‘Sta je dat niet toe, dan kan dat een belemmering zijn voor het openbaar bestuur’, zegt hij. ‘Voorwaarde is wel dat er ook in de overheid meer prestatiegericht wordt gewerkt. Dat kan overal, dus waarom niet ook in de publieke sector.’

De overheid is volgens de werkgevers in hun visiestuk Optimistisch in de loop der tijd het zicht op haar taken kwijtgeraakt en weet geen grenzen te trekken. ‘Voor zowat elk risico in de samenleving wordt de overheid aangesproken bescherming te bieden. Dat is een ingeburgerde maatschappelijke reflex geworden, die slechts tot afhankelijkheid leidt. Het resultaat is tevens een steeds meer contraproductieve bestuurlijke- en uitvoeringsdrukte, regel- en wetgevingsdrukte’, klinkt het mopperend.

Afdwingen

Door het aantal gemeenten, provincies en waterschappen terug te brengen, per taak één bestuurslaag verantwoordelijk te maken en de regeldruk te verminderen, moet het mogelijk zijn de komende 5 jaar het aantal ambtenaren met 25 procent extra terug te brengen. Zo’n kleinere en slagvaardigere overheid levert volgens de werkgevers in 2015 een besparing van 6 miljard euro op.

Over het hoe hebben de werkgevers ook nagedacht. Om de noodzakelijk geachte systeemvernieuwingen in het openbaar bestuur te verwezenlijken is een krachtige leiding met doorzettingsmacht vereist. De werkgevers pleiten daarom voor het aanstellen van een regeringscommissaris die onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van de minister- president valt. Deze commissaris moet met voldoende bevoegdheden worden uitgerust om de gewenste reorganisaties en hervormingen af te kunnen dwingen.

De werkgevers geven enkele concrete voorstellen om verder tot minder ambtenaren te komen. Zij stellen voor de helft van de vacatures niet te vervullen. Daarnaast moet het in hun ogen mogelijk zijn bij de overheid een ‘normale’ productiviteitsverhoging van 1,5 procent per jaar te laten plaatsvinden. En het mes gaat in ‘de enorme laag van toezichthouders, zelfstandige bestuursorganen en uitvoerende diensten.’ Gedoeld wordt onder meer op organisaties als het UWV en Agentschap. nl. Verder moet civielrechtelijke handhaving – gedupeerden die naar de rechter stappen – in de plaats komen van ambtelijke toezichthouders. Dat leidt ook weer toe minder ambtenaren, evenals outsourcing van ict-voorzieningen.

Voorstellen werkgevers
• Gemeenten en provincies worden in aantal teruggebracht
• Er komt één bestuurlijke verantwoordelijke per taak
• Het eigen belastinggebied van lagere overheden wordt ingeperkt
• Waterschappen vallen als uitvoeringsorganisatie onder Rijkswaterstaat. Riolering en zuivering kunnen bedrijfsmatig worden geëxploiteerd door zogenaamde ‘waterketenbedrijven’.

Doorwerken na 65 mág
Ook rijksambtenaren die vóór 11 mei 2007 65 jaar zijn geworden, mogen van de Centrale Raad van Beroep na hun 65ste doorwerken. De Centrale Raad van Beroep is de hoogste rechter voor het sociale bestuursrecht, het ambtenarenrecht en delen van het pensioenrecht. Voor rijksambtenaren geldt al enige jaren dat zij ervoor kunnen kiezen door te werken na hun 65ste. Dat is neergelegd in een gedragslijn van het Rijk. Die gedragslijn bepaalt echter dat de mogelijkheid om door te werken alleen geldt voor de rijksambtenaren die 65 jaar zijn geworden na 11 mei 2007. De Centrale Raad oordeelt in de deze week gedane uitspraak dat die beperking in strijd is met Europese regelgeving.