Gezondheidskloof vraagt om 'beleid via de band'

Wie leeft met een laag en onzeker inkomen, leeft korter en ongezonder. De gezondheidsverschillen op basis van sociaaleconomische status zijn groot en hardnekkig. Waarom slaagt overheidsbeleid er niet in om de kloof te doen krimpen? 

Hogere klassen
In de vierde aflevering van de podcastserie Herstart geeft Divosa-voorzitter Erik Dannenberg antwoord op die vraag. 'Het blijkt dat gezondheidsvoorlichting vooral de midden- en hoge klasse heeft bereikt', aldus Dannenberg. Volgens hem moet het beleid zich minder richten op individuele keuzes, en meer op het verbeteren van de bestaanszekerheid en de leefomgeving van ongezonde of kwetsbare mensen.

Korter leven
Dat komt omdat er een sterk verband is tussen bestaanszekerheid en gezondheid – zoals ook in eerdere afleveringen van de podcastserie is gebleken. Dannenberg: 'Bestaansonzekerheid leidt tot chronische stress. Dat is funest voor het planvermogen op de middellange termijn. En dat is ook funest voor de mentale en fysieke gezondheid.' Dat is een van de verklaringen waarom mensen met een lager inkomen en opleidingsniveau 7 jaar korter leven dan mensen met een hoge sociaaleconomische status. Het verschil in gezonde levensjaren is zelfs 15 jaar.

Winst
Daarom kan 'beleid via de band' een veelbelovende strategie zijn om de gezondheidskloof te dichten. Dat soort beleid bereikt zijn doel niet in een rechte lijn maar ‘via de band’ – zoals een biljartbal. Zo kunnen maatregelen die bestaanszekerheid versterken of participatie stimuleren, gezondheidswinst opleveren. Dannenberg: 'Mensen die actief zijn, die betekenisvol bezig zijn overdag, die ontwikkelen veel minder mentale en fysieke aandoeningen.’ En dat bespaart een hoop zorgkosten. ‘Dus het is een investering die rendeert op een ander terrein.'

Anticyclisch
Daarnaast reflecteert Dannenberg op de impact van de coronacrisis, en deelt hij zijn visie op de toekomst. Om sterker uit de crisis te komen, is het belangrijk dat de overheid anticyclisch investeert, betoogt Dannenberg. Met andere woorden: in crisistijd moet de overheid naar voren in plaats van naar achteren stappen. De coronacrisis is daar – tot nu toe – een goed voorbeeld van. 'En dat is eigenlijk het patroon dat je nu structureel zou willen zien', aldus Dannenberg.

Ooghoogte
Ook pleit Dannenberg voor meer duidelijkheid in de regels en procedures in de sociale zekerheid. 'Ontwerp het nou eens niet als een doolhof, maar als een logisch samenhangend geheel, waarbij je ook goed in de verte kunt kijken. Het moet voorspelbaar zijn. Het moet een veilig systeem worden. Ontwerp de processen op ooghoogte van de mensen om wie het gaat.'

De podcast is te beluisteren via de volgende kanalen: