'In ons systeem loont werken altijd’

Aan de ene kant staat de groep die aan het werk is via de sociale werkvoorziening. Maar nog veel meer mensen - het zijn er momenteel naar schatting 230 duizend - komen daar door de strengere toelatingsregels niet voor in aanmerking, terwijl ze zich niet zelfstandig kunnen handhaven op de arbeidsmarkt. Via andere reïntegratieregelingen worden ze ook niet geholpen. En dus zitten ze vaak thuis. Met zijn commissie bepleit De Vries één regeling voor iedereen die nog wel kan werken, maar niet zelfstandig een minimumloon kan verdienen. ‘Als er in het verleden problemen waren met de sociale werkvoorziening maakten we de toegang moeilijker. Wie erbuiten viel had pech. Door iedereen dezelfde reïntegratiemogelijkheden te bieden, krijgt ook deze groep weer kansen.’

Nog maar weinig mensen komen in uw plan in aanmerking voor een beschutte werkplek. De grote groep moet, met begeleiding, de reguliere arbeidsmarkt op. Terwijl het nu al nauwelijks lukt werkgevers over te halen arbeidsgehandicapten in dienst te nemen.

‘Het klopt dat we van veel meer bedrijven verwachten dat ze mensen met een beperking in dienst nemen. Om dat aantrekkelijk te maken, worden in ons plan veel drempels en risico’s weggehaald. In de eerste plaats betalen werkgevers alleen nog voor wat iemand waard is. Levert iemand 50 procent van het minimumloon op, dan is dat ook wat de werkgever betaalt. Wat iemands loonwaarde is, wordt in de praktijk objectief vastgesteld. Daarnaast doen we voorstellen om de administratieve rompslomp te verminderen, het wordt werkgevers gemakkelijker gemaakt.'

Er zit geen enkele verplichting in uw plan voor werkgevers om mee te werken. Waarom niet?

‘Ik geloof meer in positieve prikkels. Er zijn al flink wat bedrijven die toezeggen meer mensen met een beperking in dienst te nemen. Er moet ook een erelijst komen van bedrijven die zich op een positieve manier inzet.’

De werknemers krijgen straks loon naar vermogen. Wie 30 procent van het minimumloon kan verdienen krijgt ook zoveel betaald. Meer werken betekent meer inkomen. Het gaat om mensen met een beperking, is dit rechtvaardig?

‘Wie gaat werken krijgt in ons plan, bovenop het loon, een participatievergoeding. Die is voor iedereen gelijk. Dit als waardering voor het feit dat iemand gaat werken. In ons systeem loont gaan werken, meer werken of doorstromen naar een baan zonder ondersteuning. In het huidige sw-stelsel fungeert het relatief hoge caoloon als een fuik voor de mensen die er in zitten, omdat ze niet worden gestimuleerd zich verder te ontwikkelen.’

Het grote probleem van de sociale werkvoorziening nu zijn de lange wachtlijsten. Hoe lost uw plan die op?

‘Iedereen die meer dan 20 procent van het miniumloon kanverdienen, krijgt een begeleidingsbudget om zich te kunnen handhaven op de gewone arbeidsmarkt. Mensen van wie de begeleiding meer kost dan dan dat het oplevert, hebben in ons plan een baangarantie. Dat is een veel kleinere groep dan nu. Het zou kunnen dat er meer mensen in aanmerking komen voor zo’n garantie dan er straks budget is, en in zo’n geval ontstaat weer een wachtlijst. Het is dan aan de politiek om te bepalen of de budgetten moeten worden opgehoogd om voor hen werk te bieden.

Gemeenten krijgen nu het verwijt zich vooral te storten op de mensen met de meeste kansen op de arbeidsmarkt. Hoe ondervangt u dat in uw voorstel?

‘Mensen die werken leveren in ons systeem altijd geld op, want 75 procent van het loon wordt gekort op de uitkering. Dat geld moet terugstromen naar de gemeenten, dus daar zit al een belangrijke prikkel in. Het risico dat die zich calculerend opstellen en vooral hun best doen voor de best bemiddelbaren is er wel, maar dat wordt ondervangen door de baangarantie en een persoonsgebonden budget. Iedereen krijgt recht op zo’n budget waarmee de zoektocht naar werk kan worden ingekocht. De werkzoekende kan dan zelf in actie komen als de gemeente zich laks opstelt.’