Kaag en Braassem transformeert en houdt geld over

U krijgt nieuwe taken, minder geld en wilt toch alle voorzieningen in stand houden, kan dat? Ja. Kaag en Braassem deed het. Het aantal Wmo-verstrekkingen halveerde 'we houden fors over op het Wmo-budget' en en passant werd ook nog bezuinigd op het ambtelijk apparaat.

Papierversnipperaar
De bezuinigingen in het sociale domein zorgen door het hele land voor grote problemen. Het rijk gooit het over de schutting met een budgetkorting en gemeenten moeten het maar oplossen, is de klacht. In Kaag en Braassem werd de omschakeling in het sociaal domein al een jaar of vijf geleden ingezet. De hele boekenkast vol beleidsstukken werd in de papierversnipperaar gemieterd. Eén Maatschappelijke Agenda (Mag) kwam ervoor in de plaats. 

Gedoe
Alle subsidies werden ingetrokken en vervangen door een ‘omgekeerd’ aanbesteding. Verenigingen en clubs krijgen alleen nog geld als ze een deel van de collectieve taken op zich nemen. Dat zorgde voor de nodige reuring. ‘Natuurlijk gaf dat veel gedoe’, aldus verantwoordelijk wethouder Floris Schoonderwoerd. ‘Ik heb me de blaren op de tong gepraat. Maar in alle gemeenten om ons heen ontstond net zoveel gedoe. Want ook daar moest bezuinigd worden en ontstonden discussies over het openhouden van de bibliotheek, het zwembad of dorpshuizen. Wij stopten de subsidies, maar de ontvangers mochten wel meepraten over de maatschappelijke agenda en hoe basisvoorzieningen in te zetten voor de grotere taak.’

Voorzieningen in stand
Met de komst van de Mag hoeft de gemeente niet meer 400 subsidieaanvragen te behandelen en te controleren. Dat scheelt flink op het aantal beleidsmedewerkers. De manier zorgt er bovendien voor dat nu goed inzichtelijk is wat een vereniging bijdraagt aan de maatschappij. Het netto resultaat is dat Kaag en Braassem ‘fors geld’ overhoudt op de Wmo, de voorzieningen blijven in stand, geen dorpshuis of zwembad hoefde dicht. En de onderlinge band tussen mensen wordt versterkt. Hoeveel geld zoiets precies oplevert, is moeilijk uit te drukken, maar vast staat wel dat het aantal individuele voorzieningen in vijf jaar tijd bijna gehalveerd is, van 640 naar 380.

Transformeren
Wethouder Schoonderwoerd is ervan overtuigd dat de kanteling, de transformatie er alleen komt door radicaal afscheid te nemen van de oude werkwijze binnen gemeenten. Kijk hoe je gemeente eruit ziet, maak duidelijk wat je wilt en laat de rest aan professionals over, is het devies. ‘En bemoei je er dan niet meer mee’, voegt hij toe. ‘Om de participatiemaatschappij te krijgen die nu met de mond beleden wordt, moet je loslaten en vertrouwen hebben in de gemeenschap. Als je dat niet hebt en je blijft er wantrouwend bovenop zitten en alles controleren – wat in 9 van de 10 gemeenten gebeurt, dan komt die transformatie er niet.

Uitbreiding 

De MAG loopt tot 2016, onlangs zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuwe: MAG 2.0. De huidige zes thema’s worden teruggebracht naar drie. Een aantal andere terreinen, economie, volkshuisvesting en maatschappelijk vastgoed worden toegevoegd aan de nieuwe MAG. De werkwijze en resultaten heeft inmiddels ook andere gemeenten nieuwsgierig gemaakt. Kaag en Braassem mag steeds vaker elders in het land komen vertellen hoe de transities worden aangepakt.

Lees een uitgebreid interview met wethouder Schoonderwoerd in BB Magazine (login)