Waakvlamfunctie moet terug in kwetsbare wijken

In wijken met veel sociale huurwoningen zouden gemeenten er goed aan doen om te investeren in een herkenbare, betrouwbare ondersteuner die problemen in de wijk vroeg kan signaleren. Zo'n waakvlamfunctie is nodig omdat er steeds meer psychisch kwetsbare mensen in die wijken wonen.

Zorg schiet tekort
Dat is de belangrijkste aanbeveling in een onderzoek door Andersson Elffers Felix (AEF) op verzoek van woningcorporatie-koepel Aedes. De zorg voor kwetsbare mensen in corporatiewijken schiet tekort, signaleert het onderzoek. Mensen met psychische problemen worden steeds minder in klinieken opgenomen, maar de opbouw van intensieve, specialistische zorg aan huis ontbreekt. Gemeenten moeten de regie nemen om zorg en ondersteuning meer toegankelijk te maken, luidt de oproep van Aedes.

Waakvlamfunctie
‘Betrokken partijen komen pas in actie als de situatie escaleert. Dat is echt veel te laat’, zegt Aedes-bestuurslid Hester van Buren. Dit is het belangrijkste argument voor een waakvlamfunctie op wijkniveau. Veel wijkteams werken vraaggericht, terwijl mensen in een kwetsbare positie vaak niet of veel te laat om hulp vragen. Een passende ondersteuningsstructuur begint bij een herkenbare, betrouwbare ondersteuner, aldus het onderzoeksrapport. Gemeenten moeten het voortouw nemen in de inrichting van de waakvlamfunctie en met woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties afstemmen wie daarin welke rol heeft.

Leefbaarheid
Het onderzoek is een vervolg op de publicatie 'Veerkracht in corporatiebezit', die eerder dit jaar verscheen in opdracht van Aedes. Daarin werd geconcludeerd dat de leefbaarheid van wijken met een hoog gehalte corporatiewoningen onder druk staat vanwege de toename van specifieke kwetsbare groepen, waaronder mensen met psychiatrische problematiek. In dat onderzoek werd al geconstateerd dat de extramuralisering en ambulantisering van zorg een rol spelen in deze ontwikkeling. Ook de decentralisaties in het sociaal domein hebben gevolgen gehad: bezuinigingen in het sociaal domein troffen juist de kwetsbare bewoners van corporatiewijken.

Middelen
Het onderzoek dat vandaag verscheen, gaat verder in op de oorzaken van de afbrokkelende kwaliteit van zorg in corporatiewijken. Een van de oorzaken is het gebrek aan financiële middelen, vooral vanuit de Wmo. Ook maken versnipperde financieringsbronnen voor zorg en ondersteuning het voor mensen ingewikkeld om passende hulp te vragen. Daarnaast kan kortdurende gemeentelijke contractering van aanbieders leiden tot meer tijdelijk personeel bij aanbieders, waardoor de kwaliteit van de geleverde ondersteuning achteruit gaat.

Samenwerking
Uit het onderzoek blijkt ook dat de samenwerking tussen woningcorporaties, ggz-aanbieders en gemeenten veel te wensen overlaat. Het advies is voor de betrokken partijen om onderling de rollen en verantwoordelijkheden verder te concretiseren. Uiteindelijk moeten gemeenten en corporaties afspraken vastleggen in prestatieafspraken die gaan over wonen én zorg. Daardoor kan ook geïnvesteerd worden in nieuwe vormen waar wonen, zorg en ondersteuning samenkomen. Ook binnen de gemeenten moeten de domeinen van wonen en zorg, die nog te vaak organisatorisch gescheiden zijn, sterker gekoppeld worden.