Geheime algoritmes mogen

Gemeenten die fraude laten opsporen met behulp van algoritmes mogen die algoritmes geheim houden in het belang van effectieve uitkeringsfraudebestrijding. Dat zegt staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een reactie op Kamervragen naar aanleiding van een publicatie door NRC Handelsblad. 

De D66-Tweede Kamerleden Raemakers en Verhoeven wilden onder meer weten of het gebruik van algoritmes controleerbaar is. Van Ark erkent dat er een risico op discriminatie kan ontstaan door het gebruik van algoritmes die zijn gebaseerd op historische fraudedata. Die risico’s moeten worden verkleind door het algoritme te blijven actualiseren met de uitkomsten van nieuwe fraudeonderzoeken. Ze benadrukt ook dat fraude pas kan worden vastgesteld na toepassing van hoor en wederhoor. Gemeenten moeten bij de gegevensverwerking en data-analyse rekening houden aan de Wet bescherming persoonsgegevens en de Algemene verordening gegevensbescherming.

Dat houdt onder meer in dat gemeenten betrokkenen moeten informeren over de aard van de verwerking van privacygevoelige gegevens. Bij gebrek aan transparantie kan een betrokkene dan ook een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Bij onjuistheden hebben burgers ook een recht op rectificatie van de opgeslagen gegevens. In het geval van onjuiste gegevens in de uitkeringsadministratie zijn burgers volgens de inlichtingenplicht zelfs verplicht om onjuistheden bij de gemeente te melden. Volgens NRC maken twee intergemeentelijke sociale diensten en twee gemeenten gebruik van algoritmen om vast te stellen bij welke uitkeringsontvangers sprake is van een hoog frauderisico.