‘Microagressies’ ook een taak voor gemeenten

De gemeente moet een actieve rol nemen in het tegengaan van 'microagressies', subtiele uitspraken of handelingen die je laten merken dat je wordt gezien als ‘anders’. Daarvoor pleit Movisie in de publicatie ‘Microagressies op de werkvloer uitgelegd’. In dat rapport vat het kennisinstituut de beschikbare literatuur over microagressies samen in een advies aan gemeenten.

Definitie

De term ‘microagressie’ doet nog wel eens wenkbrauwen fronsen. Want wat er precies mee bedoeld wordt is lastig af te leiden uit het woord zelf. Het gaat namelijk niet zozeer om een uiting van agressie, en het woord micro lijkt aan te geven dat het om iets heel kleins gaat. De wetenschappelijk literatuur definieert het woord echter doorgaans als bewuste- en onbewuste vormen van pestgedrag op grond van stereotypen en vooroordelen.

Voorbeelden

Het begrip laat zich misschien het beste uitleggen door middel van voorbeelden. Een welbekende is mensen met een migratieachtergrond die te horen krijgen dat ze ‘zo goed Nederlands spreken’. Of vragen als ‘Waar kom je nou écht vandaan?’ Maar ook opmerkingen als ‘Ze wil vast geen project waar ze voor moet reizen, want ze heeft kinderen’, of ‘je ziet er zo exotisch uit’.

Subtieler

‘Het gaat vaak om denigrerende opmerkingen of opmerkingen waaruit blijkt dat de ander je ziet als zeer bijzonder’, schrijft Movisie op basis van wetenschappelijk onderzoek. ‘Microagressies raken vooral mensen die een minderheid vormen door onder meer hun afkomst, gender, leeftijd, of seksuele gerichtheid.’ Microagressies zijn een stuk subtieler dan openlijke discriminatie op de werkvloer, en daardoor ook misschien wel lastiger te herkennen en te verhelpen.

Melden lastig

In totaal onderscheidt Movisie wel negentien verschillende soorten microagressies. Het melden ervan komt maar beperkt voor. ‘Bij een melding wordt toch verwacht dat er een specifiek moment aan te wijzen is; dat er een concreet incident is. Maar als discriminatie een alledaagse ervaring is in plaats van een incident, dan is melden voor veel mensen geen optie.’ Ook wordt het vaak weggeschoven als een misverstand waardoor het niet wordt geadresseerd en onbestraft blijft.

Discriminatie

Toch zijn microagressies volgens Movisie wel degelijk een vorm van discriminatie en daarmee is het bestrijden ervan ook een belangrijke taak voor gemeenten. Uit onderzoek door het Kennisplatform Instituut Samenleven van eind vorig jaar kwam naar voren dat een groot deel van de ambtenaren van kleur discriminatie of institutioneel racisme heeft ervaren. Dit op basis van 51 interviews met gemeenteambtenaren die werkzaam zijn bij zes verschillende gemeenten.

Taak gemeente

Daarom is het belangrijk dat werkgevers actief optreden tegen microagressies. Voor gemeenten telt dat dubbel: het is van belang dat ze binnen de eigen organisatie dit soort uitingen tegengaan, maar daarnaast hebben ze ook een rol in het stimuleren van werkgevers om te werken aan een veilige werkvloer, onder andere door een duidelijke sociale norm te stellen. Movisie adviseert daarvoor de bestaande ondernemersplatforms te gebruiken, die veel gemeenten hebben.

Opties

Dat mag volgens Movisie best publiekelijk gebeuren, bijvoorbeeld door werkgevers die een aanpak hebben ontwikkeld tegen microagressies op de werkvloer ‘namen & famen’. ‘Dat wil zeggen: belonen met bijvoorbeeld positieve publiciteit, maar je kunt ook denken aan een prijsuitreiking die de gemeente organiseert.’ Een andere optie is het maken van een top 10 van organisaties die het verst zijn met de aanpak van microagressies.