Voor de vorm

Gemeenten zetten geen streep onder de financiële tekorten in het sociaal domein. Het advies over verhoging van het macrobudget voor de bijstand van de Raad voor het Openbaar Bestuur moet onverwijld worden overgenomen. Zonder dat dit is geregeld, kunnen en willen gemeenten niet investeren in grote maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie en circulaire economie. 

Moties van die strekking zijn vorige week aangenomen op de ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De eerste door 77 procent van de gemeenten en de tweede door maar liefst 98 procent. Of ‘Den Haag’ onder de indruk is van deze vuist van de gemeenten? Diverse bewindslieden hebben eerder gesteld dat gemeenten de tekorten in het sociaal domein maar via het (toegenomen) accres moeten opvangen.

En ook al heeft minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) gezegd dat gemeenten zelf mogen bepalen waaraan ze het accres besteden, heeft ze tegelijkertijd benadrukt dat gemeenten flink meer geld krijgen omdat de zogeheten ‘trap-op, trap af-systematiek’ niet alleen gehandhaafd is, maar de grondslag ervan tevens verbreed. Als het rijk meer uitgeeft, ook aan zorg en sociale zekerheid, krijgen gemeenten meer geld. Samen met de ‘stroppenpot’ van 200 miljoen en het transformatiefonds van 108 miljoen euro moeten gemeenten een heel eind komen, zo lijkt ze daarmee te willen zeggen.

Daarnaast doen gemeenten wel stoer met die moties, maar 98 procent van hen heeft wél ingestemd met dat Interbestuurlijk Programma voor het gezamenlijk oppakken van die grote maatschappelijke opgaven. Weliswaar uitgezonderd de zinsnede dat gemeenten afzien van verdere compensatie voor honderden miljoenen tekorten in het sociaal domein, maar dat gewraakte zinnetje staat nog steeds in de versie die op het Binnenhof ligt.

En die tekst is niet amendabel. Heel veel meer dan het signaal ‘krachtig’ noemen kan de VNG dus niet. Het eerste ‘tegensignaal’ dat door Den Haag is afgegeven is weinig bemoedigend. Ja, Sociale Zaken en Werkgelegenheid zei bereid te zijn tot constructief overleg. Maar op meer dan enkele miljoenen hoeven gemeenten niet te rekenen, zo kreeg de VNG-delegatie volgens ingewijden meteen ook te horen. Het lijkt erop dat gemeenten andere middelen uit de kast moeten trekken. Wat helpt is dat ze eensgezind zijn en de weet dat het kabinet niet zonder hen kan bij de aanpak van al die grote opgaven.