Mooi instrument

De laatste jaren hebben beide partijen weinig met elkaar te maken gehad. Alleen op één jaarlijks moment worden de banden aangehaald: als de begroting van het bedrijf moet worden opgemaakt. De SW-bedrijven kampen bijna zonder uitzondering met financiële tekorten. Gemeenten móeten een voorziening hebben voor hun burgers met een SW-indicatie, en zien zich genoodzaakt die tekorten jaar na jaar aan te vullen. Niet de beste basis voor een goede verstandhouding.

Toch is er alle reden voor een hernieuwde kennismaking. De sociale werkvoorziening is voor gemeenten in theorie een uniek arbeidsmarktinstrument, zeker in samenhang met de Wet werk en bijstand. Beide voorzieningen richten zich op mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het onderscheid tussen iemand in de bijstand of ie mand werkzaam in een sociale werkvoorziening is vaak nogal kunstmatig.

Ook in de bijstand zitten veel mensen die eigenlijk niet meer mogen hopen op een plek op de gewone arbeidsmarkt en voor wie de commerciële reïntegratiesector geen oplossing heeft. Voor hen zou werk in de beschutte omgeving van een sociale werkvoorziening een uitkomst kunnen zijn. Maar ook leent de infrastructuur van een SW-bedrijf zich bijvoorbeeld goed voor bijvoorbeeld arbeidstherapie of een work-firsttraject. Het is voor gemeenten een gemiste kans om hun SW-bedrijf alleen in te zetten voor een beperkte doelgroep. Door meer samenhang in het beleid aan te brengen en de regelingen als één geheel te zien, komt dat maatwerk en die sluitende keten waar iedereen altijd de mond vol van heeft dichterbij.

Belangrijkste verandering in de Wet sociale werkvoorziening is dat gemeenten nu een belangrijk deel van de financiering in handen hebben gekregen. Nu verdelen zij de subsidies, in plaats van het rijk. Gemeenten zouden het momentum moeten aangrijpen om samen met het bedrijf om de tafel te gaan en de taken en mogelijkheden eens op een rij te zetten, om te onderzoeken wat de sociale werkvoorziening, buiten haar kerntaak, nog meer voor de gemeente zou kunnen betekenen.

Het wordt spannend of gemeenten de kans ook zullen zien en deze grijpen. Een maand nadat de wet is ingegaan is daar nog weinig over te zeggen. Een korte inventarisatie duidt erop dat de meeste gemeenten dit jaar nog zien als een overgangsjaar, waarin eerst de gelegenheid wordt benut elkaar maar eens de handen te schudden en te verkennen, waar dat al veel te lang niet is gebeurd. Er zijn ook geluiden dat gemeenten net als voorheen alles delegeren aan het bestuur van het SW-bedrijf en verder op afstand blijven. Het is voor die grote groep mensen onderaan de arbeidsmarktladder te hopen dat dat niet gebeurt.