Almere: 87 EU-burgers mogelijk onterecht bijstand onthouden

In de gemeente Almere zijn sinds 2006 68 bijstandsaanvragen van EU-burgers afgewezen en 19 ingetrokken. De reden hiervoor kan de gemeente op korte termijn niet achterhalen, maar als dit op grond is van het verblijfsrecht, zijn zij onterecht afgewezen, want de IND moet daar eerst over beslissen.

Gemeenten in ongelijk gesteld
De Centrale Raad van Beroep oordeelde vorige week in een tussenuitspraak dat gemeenten EU-burgers geen bijstand mogen weigeren op grond van het verblijfsrecht. Samen met de gemeente Cuijk, Enschede en Groningen kreeg Almere te horen dat niet zij over het verblijfsrecht gaan, maar de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Op deze grond had de gemeente Almere een Poolse inwoonster geen bijstandsuitkering mogen weigeren (zaaknummer LJN: BZ3854).

Juristen van de gemeente hebben de uitspraak inmiddels bestudeerd. De gemeente geeft alleen aan de hand daarvan schriftelijk antwoord op vragen van Binnenlands Bestuur. Deze staan hieronder weergegeven:

U moet toch een bijstandsuitkering geven aan een EU-burger, ook als deze niet heeft gewerkt, totdat IND een besluit heeft genomen dat iemand niet voldoet aan de regels. Hoe reageert u daarop?

‘Uit de uitspraak van de CRvB volgt dat EU-onderdanen, die langer dan 3 maanden en korter dan 5 jaar in Nederland verblijven, toch recht op bijstand hebben totdat wij van de IND bericht hebben ontvangen dat zij niet een rechtmatige verblijfstitel hebben. Wij nemen vooralsnog aan dat wij deze gevallen moeten melden bij de IND die daarop een besluit over de verblijfstitel neemt. Ook moeten wij de EU-onderdaan hierover informeren. Bijstand moet overigens verstrekt worden door de gemeente waar de betrokkene is ingeschreven.’

Een gemeente mag niet bepalen dat een EU-burger geen verblijfsrecht heeft. Wat is hierop uw reactie?

‘Uit de tussenuitspraak van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat het niet aan de gemeente is om de bijstandsuitkering op te schorten of te weigeren totdat er door de IND bepaald is of iemand verblijfsrecht heeft.’

Waarom ontving deze persoon geen bijstandsuitkering? Ging dat inderdaad om verblijfsrecht?

‘Tot de uitspraak van de CRvB was de geldende opvatting – volgens de Vreemdelingencirculaire 2000 - dat EU-onderdanen die korter dan 5 jaar in Nederland verblijven en in die periode niet hebben gewerkt (in loondienst of zelfstandig) geen recht op bijstand hebben. De gemeente hoefde alleen die twee criteria te toetsen. Uit de uitspraak blijkt dat het recht op bijstand pas vervalt wanneer (door de IND) is vastgesteld dat deze omstandigheden leiden tot een niet rechtmatige verblijfstitel.’

Hoezo geen verblijfsrecht? Het is toch een EU-burger? Wat is de grondslag van het besluit?

‘Richtlijn 2004/38/EG en Vreemdelingencirculaire 2000. Zie hierboven.’

Wat betekent deze uitspraak van de CRvB voor de gemeente? Hoeveel meer bijstandsuitkeringen zullen moeten worden toegekend? Heeft Almere meer bijstandsuitkeringen geweigerd op deze grond?

‘Voor de gemeente betekent deze uitspraak dat wij contact zoeken met de IND en de VNG om hierover afspraken te maken. Uit gegevens blijkt dat we vanaf 2006 tot heden 68 aanvragen van EU onderdanen hebben afgewezen en 19 aanvragen zijn ingetrokken. De reden van afwijzing is op korte termijn niet te achterhalen. De afwijzingen kunnen dus ook andere oorzaken hebben.’

In de uitspraak staat dat eerst overleg met staatssecretaris nodig is, de gemeente dan een nieuw besluit moet nemen en dan de einduitspraak van de CRvB op basis van dat besluit volgt? Wanneer spreekt u met de staatssecretaris?

‘De uitspraak is in dit onderdeel niet helder. Wij gaan ervan uit dat de CRvB bedoelt dat de gemeente – in alle individuele gevallen - contact moet opnemen met de IND om (namens de staatssecretaris) een besluit te geven over de rechtmatigheid van het verblijf van de betrokkene.’

Gaat u uw positie hierin afstemmen met andere gemeenten (Enschede, Groningen en Cuijk) die dezelfde tussenuitspraak kregen?

‘Ja, wij gaan na hoe de andere gemeenten hiermee wensen om te gaan en treden in overleg treden met de VNG en de IND cq het Ministerie van Veiligheid en Justitie.’