Minder geld nodig voor bijstand

Met behulp van een formule wordt berekend hoeveel extra bijstandsuitkeringen er kunnen komen als de werkloosheid in Nederland oploopt. Daarvoor krijgen de gemeenten dan geld van het Rijk. Maar de relatie tussen oplopende werkloosheid en het aantal bijstandsuitkeringen wordt steeds losser, stelt het CPB, en het is dan ook tijd de formule aan te passen.

In de eerste plaats zijn er steeds meer tweeverdieners, wat betekent dat een deel van de werklozen toch geen recht op bijstand heeft. Hun partner zorgt immers voor voldoende inkomen. Ten tweede komen werklozen tegenwoordig eerder vanuit de WW in de bijstand, omdat het recht op WW recent aanzienlijk is verkort. In de oude rekenregel werd juist rekening gehouden met een latere instroom.

Het CPB stelt een nieuwe rekenregel voor waarbij de conjunctuureffecten vooral op korte termijn nog worden gecompenseerd. De toe- of afname van werkloosheid van eerdere jaren telt veel minder zwaar mee.

In de praktijk komt de nieuwe berekening neer op een stevige daling van het bijstandsbudget. Volgens de oude regel zou het aantal bijstandsuitkeringen in 2011 als gevolg van de toegenomen werkloosheid mogen stijgen met 17.400. Als dezelfde werkloosheidscijfers (ramingen van het CPB) worden ingevoerd in de nieuwe formule, dan komt daar een veel lager aantal uit: 5.300 extra bijstandsuitkeringen. Dat betekent dat gemeenten voor ruim 12 duizend bijstandsuitkeringen geen compensatie krijgt. Dat komt neer op 150 miljoen euro minder.

Het CPB document heeft nog de status van een advies. Maar sinds invoering van de Wet Werk en Bijstand zijn altijd de CPB-berekeningen gebruikt om de budgetten vast te stellen.

Geldend

Het ministerie benadrukt bij monde van woordvoerder Rense Weide dat in het bestuursakkoord tussen Rijk en de VNG is vastgelegd dat de geldende rekenregel wordt gehanteerd. Dat akkoord is gesloten in 2007 en loopt nog door tot en met 2011. ‘Dat akkoord is voor ons het uitgangspunt’, aldus Weide.

Wel wijst hij op een bericht dat het ministerie vorige week naar gemeenten liet uitgaan, waarin staat dat ze rekening moeten houden met een neerwaartse bijstelling van het budget van 2010. Het CPB schat een flinke daling van de werkloosheid in dit jaar. Ook volgens de oude rekenregel betekent dat minder geld voor de gemeenten. Het aantal bijstandsuitkeringen is sinds het uitbreken van de economische crisis flink gestegen.

Eind 2008 werden er 259 duizend bijstandsuitkeringen verstrekt. Op 1 juni 2010 was dat gestegen tot 291 duizend, een stijging van gemiddeld zesduizend uitkeringen per kwartaal.