‘Samenleving moet meer oog krijgen voor mantelzorgers’

Mantelzorgers belonen met een financieel ‘compliment’ volstaat niet. De samenleving als geheel moet meer oog krijgen voor hun positie, zeggen Wmo-deskundigen.

‘Het gaat niet uitsluitend om regelingen, het gaat om een cultuur, een klimaat waarin mantelzorg bespreekbaar is’ zegt Linda Stomphorst, beleidsadviseur Zorg & Welzijn bij de gemeente Apeldoorn. Ondersteuning van mantelzorgers is volgens de Wmo 2015 een verantwoordelijkheid van gemeenten. Zij moeten oog hebben voor de positie van mantelzorgers en (helpen) voorkomen dat die door de hoeven zakken. Jaarlijks kunnen gemeenten burgers met zware zorgtaken een vergoeding toekennen.

Algemene voorzieningen
Via het sociaal deelfonds van het Gemeentefonds krijgen ze daarvoor de middelen. Die mogen ze ook in algemene voorzieningen steken. De meeste gemeenten besteden de uitvoering van mantelzorgondersteuning deels of geheel uit aan vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties. In toenemende mate worden er ook andere instellingen uit het maatschappelijk middenveld en de lokale samenleving bij betrokken.

Geld
‘Betere ondersteuning wil niet per se zeggen dat er onwijs veel extra geld heen moet,’ aldus Stomphorst. In Apeldoorn gaat €60.000,- extra naar het bestaande vrijwilligers- en mantelzorgsteunpunt De Kap, bovenop de vijf à zes ton die deze grotendeels op vrijwilligers draaiende organisatie al kreeg. De Kap moet met dat extra geld van ‘steunpunt’ uitgroeien tot Stedelijk Knooppunt Mantelzorg, een expertisecentrum.

Civil society
‘Ook in de oude Wmo was de opdracht kwetsbare inwoners de mogelijkheid te bieden langer thuis te wonen. Die beleidsdoelstelling is met de Wmo 2015 strakker ingekaderd,’ zegt Erny Reuling, beleidsambtenaar Wmo en ondersteuning van de gemeente Rheden. ‘Mensen moeten hulp eerst zoeken in hun eigen netwerk, als dat niet lukt een beroep doen op andere, vaak georganiseerde vrijwilligers en in laatste instantie pas op professionele ondersteuning.’ De uit zeven dorpen bestaande Gelderse gemeente had het beleid al min of meer zo vormgegeven, met een sterk beroep op de civil society en investeringen in vooral algemeen toegankelijke voorzieningen. Een verbetering, vindt Reuling, ‘want er werd voorheen teveel vanuit zorg en in doelgroepen gedacht.’ Zo denken burgers volgens haar niet: ‘Zij redeneren vanuit hun eigen leefwerelden, hun familie, clubje, buurthuis.’ De formele zorg moet daar in de Rhedense visie waar nodig op aansluiten. ‘Professionals moeten zich voegen naar de behoeften van burgers, niet andersom.’

Alert
‘Ambtenaren zitten sinds de invoering van de WMO 2007 sterk op het idee: we moeten álle mantelzorgers bereiken,’ zegt Ursela van Dijk van het Gelderse adviesbureau Spectrum, dat gemeenten adviseert over onder meer de Wmo, vrijwilligerswerk en mantelzorg. ‘Dat is niet alleen onmogelijk, maar het hoeft ook niet. Met de meesten gaat het goed. Iemand die vandaag mantelzorger is, is dat morgen misschien niet meer. Het gaat erom dat je andere partijen, professionals en vrijwilligers alert maakt op het onderwerp mantelzorg.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nummer 12 (inlog)