Maatwerk mogelijk voor ggz-patiënten in de bijstand
De bijzondere bijstand is het belangrijkste middel dat gemeenten kunnen inzetten om ggz-patiënten te behoeden voor schulden of huisuitzetting.
De wet biedt gemeenten voldoende mogelijkheden om te voorkomen dat psychiatrische patiënten bij een gedwongen opname met financiële problemen te maken krijgen. Dat laat vereniging Divosa weten naar aanleiding van berichtgeving in de landelijke media.
Maatwerk
De bijzondere bijstand is het belangrijkste middel dat gemeenten kunnen inzetten om ggz-patiënten te behoeden voor schulden of huisuitzetting, vertelt Diederik de Klerk, procesmanager bij Divosa, de vereniging van gemeentelijk directeuren in het sociaal domein. Wel moet die oplossing nog breder onder de aandacht worden gebracht bij gemeenten. Daarom komt er na de zomer een handreiking die gemeenten moet helpen om in dit soort gevallen effectief maatwerk te kunnen leveren.
Malaise
Wie gedwongen wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis, verliest het recht op de bijstand. Voor de wet valt dat onder dezelfde categorie als naar de gevangenis worden gestuurd. Drie Amsterdamse psychiaters luidden daarover onlangs de noodklok in Het Parool. De regel is stigmatiserend, betoogden ze, en zorgt er bovendien voor dat patiënten in financiële malaise worden gestort: 'Hoe betalen ze intussen de huur, hun zorgverzekering?'
Minder kosten
Het probleem was bij Divosa al langer bekend, vertelt Diederik de Klerk, hoewel het niet duidelijk is hoe vaak het precies voorkomt. 'Het is in de wet vastgelegd dat je uitkering wordt gestopt als je vrijheid wordt ontnomen. De gedachte is dat je minder kosten hebt als je in een instelling verblijft. Maar je wil natuurlijk niet dat iemand daardoor uit huis wordt gezet. Daarom kan de gemeente de bijzondere bijstand inzetten om de kosten die overblijven te dekken.'
Oplossingen
Daar zitten wel wat haken en ogen aan, zien de Amsterdamse psychiaters. Als het patiënten al lukt om de bijzondere bijstand aan te vragen, duurt het vaak te lang voordat de gemeente dat toekent. De Klerk wil met de handreiking oplossingen bieden, bijvoorbeeld via een verkorte aanvraag, om de uitvoering zo efficiënt mogelijk te maken.
Gedetineerden
De handreiking gaat overigens ook over gedetineerden, die onder hetzelfde wetsartikel vallen. De Klerk: 'Die groep kan in dezelfde situatie terecht komen. Ook daar willen we schulden en dakloosheid voorkomen, en ervoor zorgen dat mensen voldoende inkomen hebben zodat ze niet meteen weer het criminele pad op gaan.'
.
Wat is het verschil tussen een opname in een GGZ-instelling met een opnamen in het ziekenhuis voor een operatie, behalve dan als het gaat om de verblijfsduur?
Met een bijstandsuitkering wordt je dus gekort bij een opname in de GGZ, want je krijgt je 'natje en je droogje' van de instelling (vergoeding vanuit de basiszorgverzekering) en hebt daardoor geen eigen kosten. Dus wordt voor de duur van de opname de uitkering verlaagd van (ruwweg) 1000 euro netto naar 350 euro voor een alleenstaande !!
Heb je bijv. een WW-uitkering en word je opgenomen? Dan, versimpeld weergegeven (!), meld je je 'gewoon' ziek en krijg je voor max. 104 weken een ZW-uitkering én , indien nodig, volgt een WIA-keuring met de toekenning van een WIA-WGA-uitkering. De hoogte van je uitkering wordt doorbetaald onafhankelijk van je woonsituatie.
Voor de doorbetaling van de huur- en energielasten kàn een uitkeringsgerechtigde bij een gemeente bijzondere bijstand aanvragen. Maar er zitten wel wat 'adders onder het gras', waarover meneer De Klerk wijselijk zijn mond houdt:
(1) bijzondere bijstand is per gemeente verschillend, dus ellke gemeente gaat er anders mee om
(2) er geldt veelal een maximum van 6 maanden per jaar dat er bijzondere bijstand verleend kan worden voor woonlasten vanwege opnamen en/of detentie
(3) alleen het rest-bedrag huur (na aftrek van ontvangen huurtoeslag) én de vaste kosten van energie (= vastrecht-kosten, ca. 40 euro/maand voor gas + licht) worden veelal door gemeenten voor vergoeding in aanmerking gebracht àls het toegekend wordt.
Wanneer je dus als bijstandsgerechtigde wordt opgenomen in de GGZ moet je dus nog van alles regelen:
- bijzondere bijstand aanvragen voor de woonlasten
- puzzelen hoe je rondkomt met de 'instellingsnorm' van 350 euro, terwijl de andere kosten wel doorgaan (zorgpremie, betalen van het wettelijk eigen risico,TV+ internet, mobiel telefoonabonnement, ......(vul maar verder aan).
- bij je energieleverancier een verzoek indienen voor het 'leegstandstarief', zodat je maandtermijn tijdelijk omlaag kan. Wel vereist dit het overleggen van meterstanden, wat weer een probleem kan zijn bij een GGZ-opname.
Mijn reactie is vooral gericht op een GGZ-opname en de, discriminerende, regeling voor bijstandsgerechtigden in vergelijking tot UWV-uitkeringsgerechtigden.
Maar bij een situatie van detentie speelt dit onderscheid niet. Ook een UWV-uitkering wordt tijdens detentie stopgezet. Wat de woonlasten betreft, kan dan dezelfde regeling van bijzondere bijstand worden toegepast. Maar omdat detentie langer kan duren dan 6 maanden zal het kunnen leiden tot 'verlies' van de woning. Tenzij iemand de zaken regelt voor de gedetineerd en bijv. huisbewaring aanvraagt bij de sociale verhuurder voor de duur van de detentie.