Geen Tozo-uitkering voor grensondernemers

Ondernemers die in Nederland hun bedrijf hebben gevestigd maar zelf elders in de Europese Unie wonen, hebben geen recht op een Tozo-uitkering voor de kosten van levensonderhoud. Dat oordeelt de Centrale Raad van Beroep in twee uitspraken.

In de twee zaken gaat het om in België en Duitsland wonende ondernemers die een Tozo-uitkering hebben aangevraagd bij de gemeente Maastricht. Het college van B en W wees deze aanvragen af omdat deze grensondernemers niet in Nederland wonen. Beiden meenden echter wel recht te hebben op een Tozo-uitkering en deden daarbij beroep op het recht van de Europese Unie (EU). De rechtbank Limburg gaf hen in april 2022 gelijk: de voorwaarde dat je ook in Nederland moet wonen om in aanmerking te komen was volgens de rechter ongegrond.

Woonland

De Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft daar deze week een streep door gezet. De hoogste bestuursrechter in socialezekerheidszaken oordeelt dat de ondernemers geen recht op de Tozo-uitkering kunnen ontlenen aan de regels van de EU. De Tozo-uitkering is namelijk een sociale bijstandsuitkering, en voor sociale bijstand waren de ondernemers afhankelijk van de regels in hun woonland. Het Maastrichts college hoefde daarom geen Tozo-uitkering te betalen. 

Bijstand niet exporteren

Het was in eerste instantie niet zeker dat deze zaak überhaupt aan de CRvB zou worden voorgelegd. Een aantal partijen in de gemeenteraad vroeg de het college vorig jaar de uitspraak van de rechtbank Limburg te accepteren. Het stadsbestuur zette het hoger beroep echter toch door, mede omdat verantwoordelijk minister Carola Schouten (Armoedebeleid en Participatie) vond dat de uitspraak op het hoogste juridische niveau getoetst moest worden. Deze zaak raakte volgens haar namelijk aan een ‘zeer principieel uitgangspunt dat bijstand niet wordt geëxporteerd’. ‘Daarom heb ik besloten de gemeente Maastricht te steunen in deze rechtszaken’, schreef Schouten in haar brief van juli vorig jaar. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zou de Limburgse hoofdstad indien nodig inhoudelijk en financieel bijstaan in deze procedures.

Handhaving op rechtmatig gebruik

De Tozo is een inkomensondersteuning voor zelfstandig ondernemers om op minimumniveau in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Deze uitkering was onderdeel van het landelijke noodpakket om de gevolgen van de coronapandemie te dempen. Van 1 maart 2020 tot 1 oktober 2021 was deze tijdelijke overbruggingsregeling in werking. Gemeenten waren verantwoordelijk voor de uitvoering en zijn nog steeds belast met toezicht en handhaving op rechtmatig gebruik.