Maak jeugdzorg overbodig; tip 2. Meer Eigen Kracht Conferenties

In eerdere columns en blogs besteedde ik al uitgebreid aandacht aan het fenomeen van Eigen Kracht Conferenties (EKC’s). Dat ga ik hier niet over doen. Er lijkt zich ook zo langzamerhand een nationale consensus te ontwikkelen over het belang van zaken als meer aandacht besteden aan eigen kracht van mensen en hun sociale netwerken, het belang van een goede pedagogische “civil society” en het streven naar “herstel van het gewone leven” in plaats van het exporteren van jeugdzorgproblematiek naar gespecialiseerde jeugdzorgvoorzieningen. De Tweede Kamer nam onlangs nog een amendement aan op de Wet op de Jeugdzorg die gezinnen het recht geeft om een eigen plan te maken. Er is veel wetenschappelijk bewijs dat de inzet van EKC’s leidt tot minder en korter beroep op gespecialiseerde jeugdzorg.

Tegen deze achtergrond lijkt een pleidooi voor de inzet van meer Eigen Kracht Conferenties een overbodige tip. Toch is dat niet zo. Alleen in Overijssel en de Stadsregio Amsterdam wordt al op stevige schaal gebruik gemaakt van EKC’s. De stadsregio Amsterdam is met 300 EKC’s in 2010 en 600 geplande EKC’s in 2011 landelijk koploper. Maar als je die aantallen afzet tegen het totaal aantal kinderen dat in de stadsregio Amsterdam cliënt is bij Bureau Jeugdzorg (10.000) dan gaat het nog steeds om marginale aantallen, terwijl je alle kwetsbare gezinnen zo’n EKC zou gunnen. En dan hebben we het dus over een koploperregio.

Ondanks de evidente voordelen is de inzet van EKC’s nog lang geen vanzelfsprekendheid. Het vergt politieke lef om er in te investeren, terwijl de voordelen zich pas later uitbetalen. Het vergt ook een stevige “mindshift” bij jeugdzorginstituties en jeugdzorgprofessionals die moeten leren om “egoloos” te werken. De eigen professionaliteit dienend maken aan het eigenaarschap van de cliënten over het oplossen van hun eigen problemen is weliswaar het summum van professionaliteit, maar blijkt in de praktijk geen sinecure. En er is het misverstand dat EKC’s niet zouden werken bij de meest complexe gezinnen. Het tegendeel is waar. Hoe ingewikkelder de problemen, hoe meer effect kan worden bereikt met de inzet van EKC’s.

Er is voor de gemeenten als toekomstige opdrachtgevers van de jeugdzorg dus nog een wereld te winnen. De ervaring in Overijssel en de Stadsregio Amsterdam leert dat politiek leiderschap van de verantwoordelijke politieke bestuurders een onmisbare rol speelt bij het promoten van EKC’s. Daarnaast is steun van bestuurders in de jeugdzorg en draagvlak onder professionals natuurlijk ook onontbeerlijk. Maar het begint bij politiek leiderschap.

Dus wethouders jeugdzorg, mijn tip aan u is om persoonlijk kennis te maken met het fenomeen van EKC’s en om te durven investeren in een brede inzet ervan. De Eigen Kracht Centrale en Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam brachten onlangs de publicatie “Werken met Eigen Kracht Conferenties in de jeugdzorg; ervaringen van professionals” uit. Geen verkooppraatjes maar prachtige en soms zelfs ontroerende verhalen vanuit de werkvloer. Als opwarmertje sluit ik af met een aantal citaten van mijn medewerkers.

“De ouders zijn van machteloos veel krachtiger geworden”

“Een plan dat gedragen wordt door alle gezinsleden”

“Alle afspraken lopen en ook de evaluaties voeren ze zelf uit”

“Ze deden alles zelf, alleen een woonurgentie aanvragen bleef over voor de professionals”

“Het is ook handig, daar ben ik eerlijk in”

“Als ze belt, zeg ik ” kijk eens op je briefje wie je daarbij helpt”

“De kinderen genoten echt van alle mensen die gekomen waren”

“Als iedereen merkt dat het goed gaat, is de kans groter dat ze het ook vasthouden”

“Ze hebben zonder mij na drie maanden geëvalueerd en de praktische zaken lopen goed”

“Ze maakte een omslag toen ze hoorde dat de familie zich ook zorgen maakte”