Forse to do-lijst schuldhulpverlening Capelle

De schuldhulpverlening in de gemeente Capelle aan den IJssel biedt weinig soelaas aan inwoners met schulden, constateert de rekenkamer van die gemeente. De gemeente moet onder meer goede afspraken maken met de GR en de stichting die de schuldhulpverlening uitvoeren.

Beleid draagt nauwelijks bij aan oplossing probleem

De hoofdconclusie van het onderzoek is dat het schuldenbeleid van de gemeente zeer waarschijnlijk nauwelijks bijdraagt aan het oplossen van het probleem. Het aantal trajecten is laag ten opzichte van de omvang van de doelgroep. Het aantal huishoudens waarvoor de mogelijkheid van minnelijke regeling wordt onderzocht, daalt. Hoewel de gemeente wil dat 70 procent van de minnelijke regelingen slaagt, heeft zij daarover geen prestatieafspraken gemaakt met de uitvoerders. Hun prestaties worden ook niet gemonitord. Volgens de rekenkamer wordt de doelstelling waarschijnlijk ook niet gehaald. Ook heeft de gemeente niet in beeld hoeveel mensen die naar Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) worden doorverwezen daadwerkelijk worden toegelaten. Ook is niet duidelijk hoeveel Wsnp-trajecten succesvol worden afgerond. Wie naar de Wsnp wordt verwezen verdwijnt van de radar van de gemeente.

Bron: Rekenkamer Cappelle aan den IJssel (11-07-2019) Niet zonder schuld. Onderzoek naar schulddienstverlening 

Geen doelgroeponderzoek

Het teruglopende bereik vloeit voort uit het feit dat de gemeente de doelgroepen voor de schuldhulpverlening niet in beeld heeft. Daarnaar is geen onderzoek gedaan. Ook ontbreken doelstellingen en beleid om de bekendheid van de voorzieningen voor schuldenaren te verbeteren. Bij betalingsachterstanden op de energierekeningen stuurt de GR IJsselgemeenten, waarvan de afdeling Sociale Zaken de schuldhulpverlening uitvoert, inwoners een brief maar onderneemt zij verder geen actie. Initiatieven tot vroegsignalering en financiële educatie komen maar heel beperkt van de grond. Verder voeren gemeente en uitvoerders volgens de rekenkamer geen preventief beleid dat substantieel te noemen is.

Veel uitval

Wie al wordt toegelaten tot de hulpverlening, wil nog wel eens uitvallen voor het begin van een traject. Ongeveer de helft van de mensen die zich aanmelden, wordt in een jaar tot een soort bemiddeling toegelaten. De overige helft blijft of steken in de voorfase of valt af. Hier worden echter geen exacte cijfers van bijgehouden, evenmin als cijfers over de reden voor uitval. Ook de redenen waarom aanmelders niet worden toegelaten, worden niet bijgehouden. Doorverwijzing wordt ook niet geregistreerd. Daarnaast is de toegang niet laagdrempelig. Zo ontbreekt het aan open spreekuren. Alleen met een afspraak kan men terecht bij de schuldhulpverlening. Mystery guests met vergelijkbare casussen kregen te maken met verschillende besluiten omtrent de toegang.

 

Geen klanttevredenheidsonderzoek

De gemeente voert zelf geen klanttevredenheidsonderzoeken uit. De helft van de cliënten heeft in elk geval geen positieve ervaringen met de schuldhulptrajecten, blijkt uit een telefonisch cliëntonderzoek door de rekenkamer. Veel klachten zouden hun oorsprong vinden in de hoge werkdruk waaronder de schuldhulpverleners in Capelle aan den IJssel hun werk moeten doen. De prestatie-eis dat 38 procent van de aanmeldingen moet resulteren in een minnelijke regeling, is niet vastgelegd en wordt niet gemonitord.

 

Weinig inzicht

De afdeling Sociale Zaken van de GR IJsselgemeenten voert de schuldhulpverlening uit en begeleidt cliënten richting een regeling. Wie daar nog niet kan worden toegelaten, wordt geholpen door de Stichting Welzijn Capelle (SWC). In praktijk blijkt dat deze twee ketens nauwelijks samenwerken. Dat wordt onder meer veroorzaakt door een gebrek aan uitvoeringsafspraken tussen de gemeente en de GR. De gemeente heeft weinig inzicht in de effectiviteit van de schuldhulpverlening. Als er over cijfers wordt gecorrespondeerd, is er vaak verwarring over de definities daarachter. Ook benchmarken zou weinig zin hebben. Slechts 8 van de 26 relevante indicatoren voor de benchmark Armoede en Schulden worden bijgehouden. De weinige monitoringafspraken die er zijn worden niet gehandhaafd aangezien de overeengekomen cijfers niet worden aangeleverd door de GR. Voor de SWC zijn geen prestatie-indicatoren vastgelegd.

Gelijkwaardige en goede toegang

De gemeente Capelle aan den IJssel en haar uitvoerders hebben zodoende een waslijst aan taken als zij de hulpverlening aan schuldenaren willen verbeteren. Om het bereik te verbeteren moet er doelgroeponderzoek worden gedaan en een op de doelgroep gerichte campagne worden opgezet. De gemeente kan de vroegsignalering verbeteren door de eigen informatie over wanbetalers en informatie van het UWV te gebruiken en huishoudens meermaals actief te benaderen. Op die manier, met budgetbeheer, en met een betere inzet van financiële educatie kan de preventie beter vorm krijgen. Ook vindt de rekenkamer dat elke cliënt een gelijkwaardige en goede toegang tot de schuldhulpverlening moet hebben.

Prestatie-indicatoren en monitoringafspraken vastleggen

De gemeente krijgt ook de aanbeveling om de hulpvraag goed in beeld te brengen. Wie aanklopt voor hulp moet één toegangspunt en één casusregisseur krijgen, vindt de rekenkamer. Een warme doorverwijzing moet daarnaast verplicht worden gesteld. Informatie-uitwisseling tussen de ketenpartners is gebaat bij een gezamenlijk dossiersysteem. Ook moet de gemeente zicht zien te krijgen op de uitstroom naar de Wsnp en de mate waarin dit tot een schone lei voor cliënten leidt. De nazorg moet worden versterkt en voor langere termijn worden geboden om terugval effectief te voorkomen. Last but not least, moeten er adequate prestatie-indicatoren en monitoringafspraken worden vastgelegd. De gemeente moet klanttevredenheidsonderzoeken gaan uitvoeren en de prestaties van de uitveorders actief gaan beoordelen én zonodig ingrijpen bij de GR. Tevens wordt aanbevolen dat alle  relevante 26 benchmark-indicatoren worden bijgehouden.

Actieplan

De conclusies en de aanbevelingen van de Rekenkamer worden meegenomen in het actieplan versterken schuldenaanpak, laat het college van Capelle aan den IJssel in een reactie weten. Het streven is om 2020 daadwerkelijk te starten met de nieuwe werkwijze bij de schuldhulpverlening. In dit plan wordt onder meer opgenomen: een campagne, versterken van de vroegsignalering, uitbreiding budgetbeheer, één centrale toegang en het geven van maatwerk voor hulp bij schulden. Een aantal aanbevelingen wordt nu al in de praktijk gebracht zoals financiële educatie en budgetbeheer.

Onderzoek

In de gemeente wordt meer dan 3.000 keer gebruik gemaakt van het aanbod schulddienstverlening. De gemeente wil meer mensen bereiken, maar daarvoor is meer inzicht nodig in de omvang en aard van de doelgroep. Dit is een landelijk probleem, waarnaar het CBS onderzoekt doet, stelt het college.

Campagne 'Kom uit je schuld'

Het college erkent dat er zaken beter kunnen, maar stelt ook dat veel goed gaat om te voorkomen dat Capellenaren met schulden in de problemen komen. Een voorbeeld daarvan is de directe betaling van vaste lasten vanuit de uitkering. Een ander voorbeeld is het meldpunt woningontruiming, waarmee huisuitzettingen worden voorkomen en ook schulden worden aangepakt. Verder zijn er  andere preventieve initiatieven zoals de wijkwinkel,  waarbij hulp wordt geboden bij het invullen van formulieren. Binnenkort komt er een grote campagne gericht op inwoners met schulden, die ‘Kom uit je schuld’ heet.