Kwart Nederlanders vindt dat gemeenten gezondheid stimuleren

Nederlanders zijn niet te spreken over het gezondheidsbeleid van gemeenten. Slechts 23 procent vindt dat lokale overheden gezondheid stimuleren, en een kwart merkt dat gemeenten om de gezondheid van inwoners geven. Nederlanders kunnen moeilijk inschatten of gemeenten sinds de ondertekening van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) meer maatregelen hebben genomen.

Dat blijkt uit een panelonderzoek van Necker en Citisens. De onderzoeksbureaus vroegen de mening van meer dan 12.000 panelleden.

GALA

In februari 2023 hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), GGD GHOR Nederland, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en het ministerie van VWS het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) getekend. De ondertekenaars streven hiermee naar een gezonde generatie in 2040. Gemeenten krijgen hiervoor een specifieke uitkering (SPUK). Deze middelen kunnen zij onder meer inzetten voor gezondheid en preventie.

Alcohol

Tot nu toe kunnen Nederlanders echter moeilijk inschatten of het aantal maatregelen sindsdien is toegenomen. Zo’n 62 procent heeft hier geen mening over. Slechts 14 procent ziet een toename en 7 procent signaleert zelfs een afname van het aantal maatregelen. Inwoners merken of weten niets van maatregelen die gaan over roken (59 procent), alcohol (79 procent) en overgewicht (67 procent). 

Betrokken

Dat betekent niet dat het inwoners niks interesseert. Integendeel. Mensen willen graag meedenken over gezondheidsbeleid; de helft vindt dit belangrijk. Toch hebben ze nauwelijks het gevoel dat ze betrokken worden. Een luttele 8 procent ervaart dat ze betrokken wordt. Bijna twee derde zegt niet te zijn uitgenodigd door de gemeente.

Gemeentetaak

Hoewel een ruime meerderheid (77 procent) vindt dat gezond leven een eigen verantwoordelijkheid is, is het volgens de meesten (58 procent) ook een belangrijke taak voor gemeenten. Andere partijen die mensen kunnen helpen met het maken van gezonde keuzes zijn huisartsen (63 procent), de overheid (48 procent), zorgverzekeraars (48 procent) en GGD’en (36 procent).

Leefomgeving

Wat betreft gezondheidsbeleid kunnen gemeenten aan verschillende knoppen draaien. Eén belangrijke is de leefomgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat aanpassingen in de leefomgeving positief kunnen uitpakken voor de gezondheid van inwoners. Niet toevallig willen Nederlanders juist over dit onderwerp meedenken. De helft wil betrokken worden bij beleid over een gezonde leefomgeving als de gemeente dat vraagt. Ook over eenzaamheid (33 procent), gezonde jeugd (31 procent), overgewicht (28 procent) en stress (25 procent) denken inwoners graag mee.

Ongezond gedrag

Om de gezondheid te bevorderen, zien Nederlanders het meeste heil in maatregelen voor een gezonde leefomgeving. Bijna negen op de tien vindt dat een goed idee. Daarnaast voelt drie kwart wel wat voor een verbod op ongezond gedrag op bepaalde plekken. Campagnes, subsidies en het verkleinen van gezondheidsverschillen kunnen eveneens op steun rekenen (respectievelijk 69, 68 en 67 procent). De helft vindt dat iedere inwoner persoonlijk geholpen moet worden.

Controle

Het huidige gezondheidsbeleid kent volgens de onderzoekers enkele knelpunten. Het is complex vormgegeven, met veel nationale, regionale en lokale partijen. ‘Door verdeelde verantwoordelijkheid is niemand echt aanspreekbaar’, constateren Necker en Citisens. Hierdoor gaat er minder tijd en energie naar inwoners. Hoewel het beleid keurig is uitgewerkt in akkoorden zoals het GALA, zetten de onderzoekers vraagtekens bij de controle. ‘Wie zorgt ervoor dat afspraken worden nageleefd en wat als dat niet lukt?’, vragen zij zich af.