Aanbieders jeugdzorg: ‘pleisters plakken onvoldoende’

Zes aanbieders van hoogspecialistische jeugdzorg dringen er bij de formerende partijen op aan in een nieuw regeerakkoord deze vorm van jeugdzorg bij gemeenten weg te halen. Een landelijke partij moet de hoogspecialistische jeugdzorg gaan inkopen en er regie op houden. Gemeenten moeten er wel financieel aan bijdragen. Jongeren moeten sneller worden doorverwezen naar de juiste zorg.

Afkalving

‘De problematiek is urgent en vraagt om oplossingen op korte termijn die verder gaan dan het plakken van pleisters’, schrijven de zes aanbieders aan VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Het gaat om iHUB, Koraal, Pluryn, 's Heeren Loo, Vigo en Youz. De instellingen juichen weliswaar concrete verbeterplannen voor de uitvoering van de Jeugdwet toe, zoals die nu via de hervormingsagenda worden voorbereid, maar de meest hardnekkige problemen spelen zich af bij de ondersteuning van de meest kwetsbare jongeren. ‘En dat is niet te verkroppen’, schrijven de zes aanbieders. ‘De continuïteit van ondersteuning voor deze cliëntgroep staat onder druk en afkalving van deze belangrijke voorzieningen dreigt.’ De aanbieders doen hun oproep in het belang van de kwetsbare jongeren, hun maatschappelijke plicht om passende jeugdzorg te bieden en tegelijkertijd de kosten daarvan te beteugelen, schrijven de zes.

Situatie verslechterd

Vaak wordt te lang gewacht om jongeren met complexe problemen door te verwijzen naar aanbieders van hoogspecialistische jeugdzorg. Deze zorg wordt nu vaak gezien ‘als ‘last resort’ waar jongeren in terecht komen als gebleken is dat lichtere vormen niet afdoende zijn’, stellen de aanbieders. Als passende zorg te laat worden geboden, is de kans groot dat de situatie van de jongere in de tussentijd verslechterd. ‘Dit leidt tot extra schade aan jongeren en gezinnen en is één van de oorzaken van de toename van de complexiteit van de zorgvraag.’

Landelijke financier

Hoogspecialistische jeugdzorg moet door een landelijke partij worden ingekocht, benadrukken de aanbieders in hun brief aan het toekomstige kabinet. De landelijke financier moet verantwoordelijk worden voor het landelijk en bovenregionale aanbod. Deze partij contracteert aanbieders en zorgt mede daardoor voor voldoende capaciteit. Het is geen doen om afzonderlijke lokale en regionale afspraken te maken. ‘Voor de hoogspecialistische jeugdzorg leidt de continue druk op budgetten en tarieven – die vanuit lokaal en regionaal perspectief individueel steeds gerechtvaardigd zijn – op totaal niveau tot afkalving van het aanbod en een risico voor de continuïteit van ondersteuning voor deze kwetsbare groep jongeren.’

Gemeenten betalen mee

In het plan van de aanbieders betalen gemeenten jaarlijks een percentage van de reële kosten die met het verlenen van de hoogspecialistische jeugdzorg bij een van hun inwoners zijn gemoeid. ‘In het gemeentefonds wordt rekening gehouden met deze groep jongeren, zodat het volume-effect enigszins wordt geneutraliseerd’, stellen de aanbieders voor. ‘Gemeenten betalen een hoger percentage van de behandelsom als de instroom − gemeten naar de praktijkvariatie, rekening houdend met de bevolkingsopbouw − onverklaarbaar hoog is en de doorstroom stokt om afwenteling op het landelijke contract financieel onaantrekkelijk te maken.’

In- en uitstroom

Een landelijk ‘zorginstituut’ houdt de cijfers van in- en uitstroom bij en informeert gemeenten en aanbieders hierover, zodat gemeente en de landelijke gecontracteerde aanbieders hiervan kunnen leren. Over welke landelijke partij de inkoop en regie van hoogspecialistische jeugdzorg voor haar rekening moet nemen, spreken de aanbieder zich niet uit. ‘Dat is niet aan ons.’ Het kan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zijn, maar er kan ook worden gedacht aan overheveling van deze zorg naar de Zorgverzekeringswet of de Wet langdurige zorg. Doorontwikkeling van de Landelijke Transitie Arrangementen is eveneens een optie, geven de aanbieders aan. ‘Elke optie heeft voor-en nadelen en leidt tot nieuwe implicaties.’