Miljoenentekort jeugdhulp regio Amsterdam

Geen wachttijden, maar wel een tekort van naar verwachting 33 miljoen euro, op een totaal van 164 miljoen euro. De nieuwe bekostigingssystematiek en de daaraan gekoppelde administratieve lasten hebben geleid tot een enorme kostenoverschrijding van de specialistische jeugdhulp in de regio Amsterdam.

Onzekerheden

En het eind is nog niet in zicht, schrijft burgemeester Femke Halsema aan de gemeenteraad. Net zomin als duidelijk is wat er aan gedaan kan worden. Amsterdam koopt 67 procent (€ 110 miljoen) van de jeugdhulp in de regio in. ‘Wij hebben geconstateerd dat het financiële beeld door genoemde oorzaken onverminderd aandacht vraagt maar nog niet stilstaat’, aldus Halsema. ‘Daarmee brengt het te veel onzekerheden met zich mee om op dit moment goed te kunnen afwegen welke maatregelen het beste kunnen worden getroffen.’ In de Voorjaarsnota wil het Amsterdams college komen met voorstellen daartoe.

Zwaardere zorg

Bekend was al, dat in de regio (behalve Amsterdam-Amstelland ook Zaanstreek-Waterland), net zoals elders in het land, steeds meer kinderen en jongeren die voorheen in de Wet Langdurige Zorg werden opgevangen, nu een beroep doen op zwaardere zorg die voor rekening van gemeenten. Door preventie zouden minder verwijzingen nodig zouden zijn naar psycholoog, kinderpsychiater of zelfs opname in een gesloten jeugdhulpinstelling, maar het systeem werkt nog niet. In de praktijk wordt juist meer verwezen naar die specialistische jeugdhulp.

Ook meer PGB’s

In de regio Amsterdam betreft het zo'n 10.000 kinderen. Ook het aantal persoonsgebonden budgetten (PGB) is flink gegroeid, evenals het aantal kinderen dat in het Speciaal Onderwijs jeugdhulp krijgt. Verder neemt ook het aantal meerderjarigen (18-23 jaar) dat een beroep doet op hulp vanuit de Jeugdwet toe. ‘Deze trends kunnen de geprognosticeerde kostenontwikkeling echter niet voldoende verklaren’, aldus Halsema. ‘Een belangrijke verklaring ligt blijkbaar ook in het hoge aantal verwijzingen naar het zwaarste segment van de regionale specialistische jeugdhulp en een tarievenstructuur die op veel lagere aantallen was ingericht.’

Kostenbewustzijn

De gemeenten en aanbieders hebben afgesproken samen naar een oplossing te zoeken voor de kostenoverschrijding. Allereerst wordt gekeken naar betere afstemming van de gemeentelijke administratie en die van de aanbieders, die geld en tijd verslindt. Niet uitgesloten is, dat Amsterdam budgetplafonds invoert voor specialistische jeugdhulp. ‘Daarnaast wordt gewerkt aan bijstelling van de tarieven, voor zover mogelijk binnen de kaders van de Aanbestedingswet, en het sturen op de zwaarte van de doorverwijzingen door onder meer het verhogen van het kostenbewustzijn van de verwijzers’, aldus het Amsterdamse college. In de brief wordt het niet genoemd, maar bekend is dat gemeenten het invoeren van een prestatiebekostiging in de jeugdzorg onderzoeken. 

Wmo en GGD

Ook op andere onderdelen van de zorgbegroting krijgt Amsterdam zwarte tegenvallers voor de kiezen. ‘Door het wegvallen van incidentele budgetten ontstaat vanaf 2019 een tekort. Daarnaast stijgt het aantal cliënten dat een beroep doet op de Wmo harder dan het beschikbare budget. Tenslotte zijn er ook volop tekorten bij de GGD. ‘Deze groei wordt veroorzaakt door Amsterdamse beleidskeuzes, bijvoorbeeld opvang van dakloze gezinnen of aangepast beleid voor de eigen bijdrage Wmo, en door externe ontwikkelingen zoals de ambulantisering (afbouwbeleid van opname in een kliniek naar zorg en ondersteuning thuis) van de GGZ.’

Stroppenpot

Ook Eindhoven, Leeuwarden, de Parkstad-gemeenten/Maastricht en de regio Twente kampen met forse tekorten op hun zorgtaken. Tot en met afgelopen weekeinde konden gemeenten een beroep doen op een landelijke ‘stroppenpot’, het Fonds tekortgemeenten jeugd en Wet maatschappelijke opvang (Wmo), dat gemeenten moet compenseren voor grote tekorten in 2016 en 2017. Er zit in totaal 200 miljoen euro in het fonds; de helft van het Rijk en de andere helft afkomstig van gemeenten. Voor 2019 staat de invoering van een nieuw bekostigingssysteem op de rol.