Jeugdhulp is Noordoostpolder uit handen geglipt

De gemeente Noordoostpolder onderschat de uitgaven voor jeugdhulp al drie jaar op rij. Het aantal jeugdhulptrajecten is van 2015 tot en met 2017 met 28 procent gestegen, terwijl de uitgaven van de geïndiceerde hulp met 50 procent zijn gestegen: van ruim 8 miljoen euro in 2015 tot ruim 12 miljoen euro in 2017.

Kostenstijging

Dat concludeert de rekenkamercommissie Noordoostpolder in haar rapport ‘Uitvoering van de jeugdzorg in Noordoostpolder’. Zowel college als raad krijgen er daarin van langs. Het college is onvoldoende ‘in control’ en de gemeenteraad hamert onvoldoende op goede informatie om te kunnen sturen. De kostenstijging is problematisch, benadrukt de rekenkamercommissie. De structurele overschrijding kan niet langer worden bekostigd uit de overschotten op de Wmo, de gemeentelijke reserves en het gestegen acres vanuit het gemeentefonds, stelt de rekenkamercommissie. ‘Daarmee is er een noodzaak tot het nemen van maatregelen.’ Onder druk van de gemeenteraad heeft het college inmiddels toegezegd uiterlijk in oktober met een nieuw beleidsplan jeugdzorg te komen.  

Te weinig prikkels

De gemeente heeft nauwelijks grip op de toegang tot de jeugdhulp via huisartsen. De gemeentelijke toegang, via de sociale teams, is weliswaar recent herijkt, maar ‘onduidelijk is tot welke concrete effecten op doelmatigheid en doeltreffendheid van de jeugdzorg dit moet leiden’, aldus de rekenkamercommissie. De inkoopstrategie kent te weinig prikkels om te kunnen sturen op doelmatigheid en doeltreffendheid. ‘De huidige strategie van de gemeente is dat iedereen de hulp moet krijgen die nodig is en dat leidt in de praktijk tot toename van het gebruik van jeugdhulp en het verhogen van budgetplafonds van aanbieders.’ En hoewel inkoopstrategie deels is herijkt - zo wordt per dit jaar de jeugdhulp lokaal ingekocht - is het onduidelijk tot welke verbeteringen die moet leiden. ‘Of en in welke mate het gaat leiden tot effectievere en efficiëntere zorg is niet expliciet bepaald of vastgelegd.’ De gemeenten overweegt een ander inkoopmodel. Kansen om goed geïnformeerd te worden, worden gemist, zoals het monitoren van gebruik en kosten en de effectiviteit van de verleende hulp.   

Geen concrete doelstellingen

De raad is weliswaar betrokken geweest bij de kaderstelling van het jeugdbeleid, maar heeft onvoldoende handvatten en informatie om op de jeugdzorg te kunnen sturen. Dat is deels aan de raad zelf te wijten. ‘De gemeenteraad Noordoostpolder heeft geen concrete doelstellingen en daarbij passende indicatoren voor de jeugdzorg geformuleerd. Daarmee ontneemt de gemeenteraad zichzelf ook de mogelijkheden om gericht te sturen op de doeltreffendheid van de jeugdhulp’, stelt de rekenkamercommissie. De raad heeft wel regelmatig om kwantitatieve gegevens over de jeugdzorg gevraagd, maar slechts mondjesmaat gekregen. ‘Daarmee heeft de raad slechts op zeer grote hoofdlijnen een beeld van de kostenontwikkeling en het gebruik van jeugdhulp. De raad heeft geen zicht op de effectiviteit van de jeugdhulp.’ De raad had daarop moeten blijven hameren, vindt de rekenkamercommissie. Nu hij niet heeft doorgepakt, is de raad ‘mede-eigenaar van zijn te beperkte informatiepositie’.

Trendinformatie

Het college moet concrete instrumenten en maatregelen ontwikkelen om zicht te krijgen op de doeltreffendheid en doelmatigheid van de jeugdzorg, adviseert de rekenkamercommissie. ‘Te denken valt aan afspraken met jeugdzorgaanbieders over wachttijden, wachtlijsten en het rapporteren over de effectiviteit en duurzaamheid van de geboden ondersteuning. Vertaal dit in de inkoopafspraken met aanbieders bij alle nieuw af te sluiten contracten.’ De raad moet een ‘kwantitatief zicht op het doelbereik en de effecten van jeugdhulp voorzien van meerjarige trendinformatie en uiteraard verklaringen en duiding’ eisen. De raad moet elk kwartaal de jeugdzorgcijfers bespreken.