De Wmo en letselschadevergoeding

Auteur: Kevin van Schijndel

Soms heeft iemand een voorziening uit de Wmo nodig door toedoen van een ander. Bijvoorbeeld wanneer iemand na een ongeval in een rolstoel terecht komt. Kan de gemeente de cliënt dan verwijzen naar de (verzekering van de) schadeveroorzaker en weigeren de rolstoel te verstrekken? En als de gemeente de rolstoel verstrekt, kan de gemeente de gemaakte kosten dan via regres verhalen op de (verzekering van de) schadeveroorzaker? Twee totaal verschillende vragen die soms lastig te beantwoorden zijn. In deze opinie bespreek ik de vraag of gemeenten naar de schadeveroorzaker mogen verwijzen. In mijn volgende opinie ga ik in op het regresrecht.

Voordat ik de vraag beantwoord, leg ik graag uit waarom het totaal verschillende losstaande vragen zijn. Het antwoord op de eerste vraag bepaalt of gemeenten überhaupt wel een voorziening moeten toekennen aan iemand die een Wmo-ondersteuning nodig heeft door een ander. In welke gevallen zijn gemeenten dan nog wel of juist niet verantwoordelijk vanuit de Wmo. Deze vraag ziet dus puur op de toekenning, en maakt in principe onderdeel uit van de stappen voor een zorgvuldig Wmo-onderzoek.

De eerste vraag staat volledig los van de tweede vraag. De tweede vraag is of de gemeente bepaalde kosten kan verhalen op de (verzekering van de) schadeveroorzaker. Dat speelt pas ná de toekenning van een bepaalde voorziening. Gemeenten hebben dan al het volledige stappenplan doorlopen en geconcludeerd dat iemand een voorziening nodig heeft. Gemeenten kunnen dan in bepaalde gevallen de gemaakte kosten verhalen op de schadeveroorzaker. Hoe dat zit, beschrijf ik in mijn volgende opinie.

Wel of niet verwijzen naar de schadeveroorzaker

Deze opinie gaat dus over het wel of niet verwijzen naar de (verzekering van de) schadeveroorzaker, oftewel het wel of niet toekennen van een voorziening. Ik noem ‘de (verzekering van de) schadeveroorzaker’ voor het leesgemak vanaf nu ‘verzekeraar’. Dit omdat dit in praktijk ook vaak degene is die een eventuele schadevergoeding verstrekt.

We houden het voorbeeld aan van iemand die door een verkeersongeval in een rolstoel terecht komt. De verzekeraar is dan verantwoordelijk voor het vergoeden van de schade. De verzekeraar betaalt een schadevergoeding voor bijvoorbeeld de gemaakte ziektekosten, misgelopen inkomsten, emotionele schade, maar ook voor voorzieningen die het slachtoffer nodig heeft door het ongeval. Denk hierbij aan een vergoeding voor de kosten van de benodigde rolstoel.

Als iemand anders verantwoordelijk is voor het vergoeden van de kosten voor de benodigde rolstoel, moeten gemeenten dan wel een rolstoel verstrekken? Het antwoord op deze vraag hangt af van het feit óf het slachtoffer al een schadevergoeding kreeg. Zo ja, dan hangt het nog af van waar die vergoeding precies voor is. Ik loop de verschillende opties hieronder langs.

Het slachtoffer kreeg nog geen schadevergoeding

De eerste optie is dat het slachtoffer nog geen schadevergoeding kreeg. Bijvoorbeeld omdat de letselschadeprocedure nog loopt. In afwachting van de uitkomst van de procedure kan het slachtoffer bij de gemeente aankloppen voor de benodigde Wmo-voorzieningen. Zo kan het slachtoffer uit het voorbeeld al een rolstoel aanvragen bij de gemeente.

De gemeente heeft in deze situatie niet de optie om te verwijzen naar de verzekeraar. Als iemand nog geen schadevergoeding kreeg omdat bijvoorbeeld de letselschadeprocedure nog loopt, staat namelijk helemaal nog niet vast dat het slachtoffer een vergoeding krijgt. Het slachtoffer mag dus zelf kiezen of hij een aanvraag doet bij de gemeente of de letselschadeprocedure afwacht. De gemeente beoordeelt de noodzaak van de voorziening en kent de noodzakelijke voorziening toe.

Het slachtoffer kreeg al een schadevergoeding

De tweede optie is dat het slachtoffer al wél een schadevergoeding kreeg. Een schadevergoeding kan volgen uit een uitspraak van de rechter. Hij kan ook worden opgenomen in een zogenaamde vaststellingsovereenkomst. Dat is een overeenkomst tussen het slachtoffer en de verzekeraar waarin belangrijke afspraken over de zaak staan.

Het ligt niet vast hoe de schadevergoeding vanuit de rechter of die in een vaststellingsovereenkomst eruitziet. Zo kan hij bestaan uit heel specifieke categorieën of kosten. Bijvoorbeeld: ‘’€10.000 vergoeding voor de kosten voor aanschaf van een rolstoel.’’ Helaas worden schadevergoedingen vaak niet (zo goed) gespecificeerd. De Centrale Raad van Beroep (verder: CRvB) zegt ook: ‘’Een vaststellingsovereenkomst met een dergelijke inhoud zal zich naar verwachting ook niet snel voordoen.’’ Het komt vaker voor dat iemand één bedrag aan schadevergoeding krijgt die alle schade zou moeten dekken.

Heeft iemand zo’n ongespecificeerde schadevergoeding ontvangen? Of het nou een vergoeding van €1.000,- is of een van €1.000.000,-? De cliënt houdt de keuzevrijheid om bij de gemeente een aanvraag te doen. Dit blijkt uit een uitspraak van de CRvB waarvan de CRvB later de strekking herhaalde.

Expliciet genoemde Wmo-voorzieningen

De CRvB stelt dat deze situatie alleen anders is als er wél expliciet Wmo-voorzieningen in de vaststellingsovereenkomst staan. Denk hierbij aan de eerdergenoemde ‘’€10.000 vergoeding voor de kosten voor aanschaf van een rolstoel.’’ Staat zo’n expliciete bepaling erin? Dan kunnen gemeenten  dus wél weigeren die rolstoel vanuit de Wmo te verstrekken.

De CRvB wijkt met haar uitspraken af van haar eigen eerdere rechtspraak. De CRvB legde toen meer verantwoordelijkheid bij de cliënt. Het was in bepaalde gevallen aan de cliënt om de benodigde voorzieningen mee te nemen in de letselschadeprocedure. Nu is duidelijk dat de cliënt bijna altijd een keuzevrijheid heeft.

Conclusie

De recente uitspraken brengen dan ook duidelijkheid. Het komt erop neer dat er maar één situatie is waarin een gemeente kan weigeren een voorziening te verstrekken als iemand deze nodig heeft door toedoen van een ander. Dat is de situatie waarin iemand al een schadevergoeding kreeg en in de vaststellingsovereenkomst expliciet Wmo-voorzieningen staan waarvoor de schadevergoeding bedoeld is. In álle andere gevallen heeft het slachtoffer de keuzevrijheid tussen het doen van een aanvraag bij de gemeente en het aanspreken van de verzekeraar.

Kent de gemeente een voorziening toe aan iemand die deze nodig heeft door toedoen van een ander? Dan kan de gemeente in bepaalde gevallen de gemaakte kosten nog wel verhalen op de veroorzaker van de schade. Let op: zoals ik in het begin benadruk, staat die vraag helemaal los van het wel of niet toekennen van de voorziening. De vraag wanneer gemeenten via regreskosten kunnen verhalen, behandel ik in een volgende opinie.