Internationale reflectie
Het risico op kaalslag voor kinderen in de knel is daarmee weer een stuk dichterbij gekomen.
De transitie van de jeugdzorg gaat door volgens schema zo bleek uit het jeugdzorgdebat in de Tweede Kamer vorige week. Dat is goed nieuws al is de ware reden achter de standvastigheid van het kabinet een wat plattere.
Vasthouden aan de overgang van de jeugdzorg naar de gemeenten per 1 januari 2015 is gewoon keihard nodig om de ombuigingstaakstelling van 450 miljoen euro in de boeken te kunnen laten staan. Vooralsnog overigens vooral een technisch boekhoudkundige operatie, want erg plausibel is het ingeboekte bedrag niet. Niet omdat het onmogelijk is om 15% om te buigen. Ik denk dat op wat langere termijn minstens het dubbele kan worden bespaard als we er in slagen het transformationele gedachtegoed achter de transitie daadwerkelijk in te voeren. Daarvoor is het wel nodig dat de jeugdzorgsector conform eerder gemaakte afspraken budgettaire rust wordt gegund in de aanloop naar 2015 toe. Die rust lijkt er nu definitief niet te komen, nu de Tweede Kamer in meerderheid wel blafte maar niet doorbeet bij de mededeling van staatssecretaris Van Rijn dat hij de extra korting op de jeugdzorg gewoon doorzet. Tel daarbij de te verwachtte korte termijn bezuinigingen door provincies en gemeenten en iedereen kan uitrekenen dat de ingeboekte miljoenenbesparing zonder dat dit ten koste gaat van kinderen in de knel een illusie is.
Iedereen met een beetje gezond verstand weet dat het succesvol realiseren van fundamentele stelselwijzigingen die ook nog eens forse besparingen moeten opleveren investeringen vergt. Ook de onafhankelijke commissie Samson wees daar onlangs nog weer eens op. Het kabinet zou er in dit verband goed aan doen eens te rade te gaan bij de ervaringen in Denemarken. In Denemarken is in 2007 in het kader van een meer omvattende hervorming van het bestuurlijke stelsel, waaronder fusie van 271 naar 98 gemeenten, de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg vrijwel geheel bij de gemeenten belegd. En wat blijkt uit een verslag van een recent studiebezoek georganiseerd door het Nederlandse Jeugdinstituut? In de eerste jaren na de transitie was er sprake van meer kosten en een toename van zorgvragen. Maar nu na vijf jaar laten de cijfers zien dat het beleid effect heeft. Er is een sterke daling van het aantal uit huisgeplaatste kinderen en er is een stijging van het preventieve aanbod. De kosten hiervan staan in geen verhouding tot die van duurdere zorg. Over het algemeen is er bij de meeste gemeenten pas na vijf jaar een omslag bereikt naar meer preventieve ondersteuning en minder uithuisplaatsing. Het belangrijkste leerpunt: hervorming kost tijd!
Natuurlijk moet je voorzichtig zijn met internationale vergelijkingen, omdat de bestuurlijke, historische en culturele contexten te verschillend zijn. Maar de ervaringen uit Denemarken komen sterk overeen met wat gezond verstand ons in geeft. Ik kan me ook nauwelijks voorstellen dat het kabinet gelooft in het realiteitsgehalte van de nu ingeboekte bedragen in combinatie met de gelijktijdige ambitie om meer veiligheid voor kwetsbare kinderen te realiseren. Prima dat het kabinet de ombuigingsdruk op de transitieketel houdt. De extra kortingen vanaf 2013 zijn echter een domper voor al diegenen die het als een uitdaging zien om deze majeure ombuiging vanaf 2015 te realiseren. Het risico op kaalslag voor kinderen in de knel is daarmee weer een stuk dichterbij gekomen. Het perspectief op het realiseren van veel hogere besparingen dan de 15% is verder weg dan ooit.
Erik Gerritsen
Meer columns van Erik Gerritsen leest u hier.
Als er minder geld is, moet je zo snel mogelijk de tering naar de nering zetten. Nu bezuinigen is dus een prima voorbereiding op nog meer bezuinigen. Kan ook best want er zijn vetlagen bij jeugdzorginstellingen, teveel management en overhead, dure kantoren, reorganisaties en 'innovaties'
Voorbeeld uit het buitenland zijn gevaarlijk. Het is een ander land met een ander bestuur, een ander systeem en andere financiele rekenmethodes. Overbekend is daarom dat je voorbeelden van successen uit het buitenland niet een op een kan vertalen naar Nederland.
Extra geld uitgeven op basis van zo'n buitenlands voorbeeld is daarom geen goed idee. Deze column is ook niet academisch beredeneerd. Er worden aannames gemaakt die niet kloppen, zoals 'om te bezuinigen moet je eerst investeren'.
Puur populisme, geen goed idee.