Ervaringsdeskundigen succesfactor in Amsterdamse pilot

Een Amsterdamse methode om gezinnen met schulden en andere sociale problemen te helpen blijkt succesvol: de geholpen huishoudens ervaren meer grip op het leven en krijgen meer vertrouwen in de overheid. De aanpak kost meer tijd en meer geld, maar betaalt zich uiteindelijk terug. 

Alle buurtteams
Dat blijkt uit de vandaag verschenen evaluatie van de pilot Van Overleven Naar Leven (VONL). De methode is gericht op huishoudens die te maken hebben met een veelvoud van sociale problematiek, en kenmerkt zich vooral door de inzet van intensieve hulp en het werken met ervaringsdeskundigen. Vanwege de positieve resultaten wordt de aanpak vanaf 1 april van dit jaar door alle buurtteams in Amsterdam gebruikt.

Schrijnend
Bij de presentatie van de resultaten van de pilot vertelt Hoscar Flores Pineda, een van de Amsterdammers uit stadsdeel Nieuw-West die door VONL zijn geholpen, hoe het project zijn leven heeft veranderd. 'Mijn situatie was zo schrijnend dat het VONL team direct vier tassen boodschappen kwam brengen. En ik kreeg een noodpas met 100 euro per week. Dan opeens kun je de kinderen weer iets geven en is er licht aan de horizon.' De VONL-begeleiders konden en mochten, in tegenstelling tot reguliere hulpverleners, 'buiten het boekje denken’, vertelt hij. Flores Pineda is inmiddels zelf ervaringsdeskundige geworden.

Wantrouwen
De VONL-pilot werd in 2018 opgezet. 'Er was echt een groep mensen die we kwijtraakten', vertelt Sylvia den Hollander, directeur van maatschappelijke dienstverlener SEZO. 'Daarnaast merkten we dat het wantrouwen van Amsterdammers naar de overheid toenam.' Volgens haar zit de kracht van de methode vooral in de inzet van ervaringsdeskundigen. 'We doen geen dingen die nooit ergens anders eerder zijn gedaan, maar door de tijd die we ervoor vrijgemaakt hebben, is het toch nieuw.'

Ruimschoots
Den Hollander benadrukt wel dat de aanpak werkt voor een specifieke groep. 'We hebben niet de middelen om dit voor alle Amsterdammers te doen. Je moet een scherpe selectie maken.' De methode kost dan ook ongeveer vier keer zoveel als de gebruikelijke hulpverlening. Uit een maatschappelijke kostenbatenanalyse blijkt echter dat de investering zich ruimschoots terugverdient: elke euro gespendeerd aan VONL levert 1,90 euro aan maatschappelijke baten op.

Tijd en intensiteit
'We hebben geconstateerd dat een deel van de huishoudens die te maken hebben met schulden en andere problemen, behoefte hebben aan intensieve begeleiding voor langere tijd', zegt lector Roeland van Geuns, die de pilot vanuit de Hogeschool van Amsterdam volgde. 'Dat sluit aan bij wat we vanuit de theorie al weten: dat het tijd en intensiteit nodig heeft om vertrouwen in publieke instanties – dat verdwenen is als gevolg van eerdere ervaringen – weer op te bouwen.'

Rondkomen
De gezinnen voelen zich beter, ervaren minder stress en meer grip op het leven, vat Van Geuns samen. Hij plaatst daar wel een kanttekening bij: 'De meeste huishoudens hebben nog steeds moeite met rondkomen.' Een belangrijke reden daarvoor ligt bij de hoogte van de uitkeringen, die op landelijk niveau wordt geregeld. Het doel van de pilot – om mensen van overleven naar leven te brengen – is in die zin nog niet helemaal bereikt. Van Geuns: 'Het overleven is wel afgelopen. Maar om ervoor te zorgen dat die mensen het leven hebben dat we iedereen in Nederland gunnen, daar is meer voor nodig.'