Interventiewijzer helpt gemeenten met integratie vluchtelingen

Hoe zorg je dat vluchtelingen integreren en participeren? Kleine stapjes en veel aandacht voor de leefwereld van vluchtelingen, veel aandacht voor interculturele waarden en voor wat deze mensen meegemaakt hebben. Dat is de rode draad die valt te halen uit de Interventiewijzer Participatie Vluchtelingen die Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) maakte.

Wat werkt?
Vluchtelingen moeten zo snel mogelijk deelnemen aan de samenleving, integreren, participeren. In gemeenten zijn allerlei alternatieven. Soms opgezet door burgers, buurtverenigingen of gemeenten. Maar zijn ze succesvol en zijn ze overdraagbaar aan andere gemeenten? Kortom: wat werkt? Kennisplatform Integratie & Samenleving bekeek projecten en interventies die nu al bestaan voor andere kwetsbare groepen en toetste of ze ook voor de integratie van vluchtelingen geschikt zijn. Het resulteerde in een ‘interventiewijzer’.

Gemeenten zitten soms er op 'werk'
Succesvolle projecten kenmerken zich doordat er geen grote doelen als ‘een baan’ worden gesteld. Veel belangrijker is dat er kleine stappen gezet worden, legt thema coördinator nieuwe migratie Bora Avric van KIS uit. ‘Je ziet dat gemeenten soms heel erg op dat ‘werk’ zitten. Maar wat doe je met de grote groep mensen die daar nog niet klaar voor is? Voor jongere mensen die de taal sneller leren kun je vlot inzetten op het vinden van werk. Die breng je met werkgevers in contact. Maar 50+’ers die de taal nog nauwelijks kennen en niet zo snel meer leren, daar moet je iets anders voor doen.’
 

Opvoedkundige vraagstukken
Kleine stapjes dus, met veel aandacht voor het feit dat deze mensen uit een heel andere cultuur komen en veel meegemaakt hebben. ‘Maar je moet ook aandacht hebben voor de opvoedkundige vraagstukken’, aldus Avric. ‘Het pedagogische leefwereld is heel anders. Als je daar oog voor hebt, kun je succesvoller zijn.’ Bovendien werkt het vaak beter als vluchtelingen zelf betrokken worden bij activiteiten. ‘Wij hebben nogal eens de neiging dingen te organiseren en te denken dat vluchtelingen daar dan vanzelf op af komen’, vertelt Avric  . ‘Die activiteiten worden dan met passie en betrokkenheid georganiseerd, maar zonder te vragen of de vluchtelingen daar wel op zitten te wachten. En uit onderzoek weten we dan er vaak heel veel op deze mensen af komt. Soms willen ze gewoon even met rust gelaten worden.’

Funfactor
Succes komt ook sneller als interventies en initiatieven laagdrempelig zijn en een ‘funfactor’ hebben. Sportactiviteiten bijvoorbeeld of culturele activiteiten. Avric: ‘Vaak werkt het heel goed om gewoon iets leuks te gaan doen. Vluchtelingen worden vaak overvraagd en zijn soms schuw. Dan is het lastig ze in beweging te krijgen. Maar als je gewoon samen een potje gaat voetballen, muziekmaken of dansen, dan is dat heel laagdrempelig én ‘het verbindt mensen.’

Bewezen effectief
Om tot de wijzer te komen bekeek KIS interventies van onder meer kennisinstituut Movisie, het Nederlands Jeugdinstituut, Vluchtelingenwerk Nederland en Vilans. Met welke interventies en methoden ondersteunen zij kwetsbare mensen, kinderen, ouderen, vrouwen? ‘We hebben allerlei interventies bekeken’, aldus Avric. ‘Er zijn veel interventies die goed omschreven staan, die al een aantal jaren lopen en die daarmee bewezen hebben effectief te zijn. Vervolgens hebben we gekeken of deze interventies ook voor vluchtelingen ingezet zouden kunnen worden. Een project voor kwetsbare vrouwen, kan wellicht ook kwetsbare vluchtelingen helpen.’

Financieel gezond
Om een project op te nemen in de interventiewijzer, moet het aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet het project goed omschreven zijn, moet het zich in een aantal jaren bewezen hebben, moet het via een handboek overdraagbaar zijn aan andere gemeenten en moet er een procesevaluatie plaatsgevonden hebben. In totaal voldeden zo’n 13 projecten hieraan. Ze zijn onderverdeeld in categorieën als ‘ontmoeten’, ‘zelfredzaam zijn’, ‘betaald werk’ en ‘financieel gezond zijn.’ ‘Afhankelijk waar een gemeente op in wil zetten’, kan het via de wijzer een interventie zoeken en kijken of die in haar gemeente aanwezig is’, legt Avric uit. ‘Als dat zo is, kan dat sneller ingezet worden dan als er een heel nieuw project opgezet moet worden.’