Lente in Twente

Prachtig nieuws uit de provincie Overijssel voor iedereen die de sociale werkvoorziening lief heeft. De gemeenten Hellendoorn en Rijssen- Holten willen uittreden uit de Gemeenschappelijke Regeling Soweco. Met dit besluit doen zij wat eigenlijk alle gemeenten zouden moeten doen, namelijk initiatief nemen en de regie pakken op dit belangrijke onderwerp. 

Al decennialang wordt de sociale werkvoorziening (Sw) namelijk gedomineerd door de bedrijfstak zelf, de Sw-bedrijven. Zij konden hun gang gaan door de apathie van de gemeenten. Gemeenten staan erbij en kijken ernaar en ze trekken bij tijd en wijle de portemonnee als er weer geld bij moet. Deze Twentse gemeenten zijn het blijkbaar zat en willen de WSW zelf uitvoeren.

GR = Gijzelings Regeling

Op dit moment wordt in heel Nederland druk gewerkt aan de herstructureringsplannen voor de Wsw. (Een mooi werkgelegenheidsproject voor de adviesbureaus; maar dit geheel terzijde.) Eén van de onderwerpen is op welke manier men wil samenwerken en wat (nog) de rol is van een Gemeenschappelijke Regeling (GR). Gemeenten die de GR gewoon in stand laten en zelfs nog meer taken willen toebedelen aan dit samenwerkingsverband leggen formeel hun hoofd in de strop. Een GR is namelijk een vorm van verlengd lokaal bestuur. De bevoegdheden worden overgedragen aan dit orgaan. En Sw-bedijven hebben laten zien dat ze een soort rupsjes-nooitgenoeg zijn met een geweldige overlevingsdrang. Dat kan dus leuk worden. Ik hoor zelfs geluiden dat de Sw-bedrijven ook nog wel de dagbesteding willen uitvoeren. Je moet maar durven!

Uit staatsrechtelijk of democratisch oogpunt is het eigenlijk onvoorstelbaar dat de gemeenteraad nul komma nul zeggenschap heeft over één van de grootste posten op de gemeentebegroting. Het enige dat een raad kan doen is de wethouder met een boodschap op pad sturen naar het bestuur van de GR.  Sommige GR’en bestaan wel uit tien gemeenten, dus deze arme wethouders moeten in een soort Poolse landdag hun zegje doen en maar afwachten hoe de stemming verloopt. Gemeenten houden elkaar gevangen, en zoveel spelers biedt de Sw-bedrijven op hun beurt de gelegenheid voor verdeel en heers. In feite is sprake van een soort onderlinge gijzeling.

Het democratisch tekort klemt nu meer dan ooit, omdat de Wsw nadrukkelijk in de context moet worden geplaatst van het brede terrein van werk, inkomen, zorg en welzijn. Dit vereist veel politieke, beleidsmatige en financiële keuzes. Dit kun je natuurlijk nooit aan een GR overlaten. Maar door deel te nemen in een GR worden juridisch en financieel de handen van de gemeente wel afgehakt. Ik vraag me af hoe lang managers van afdelingen Sociale Zaken dit binnen hun gemeenten nog kunnen verkopen aan de collega’s van Financiën of Welzijn. Hun dure geld wordt weggezogen in een zwart gat van ongrijpbare constructies als een GR  of NV.
 

Hulde dus aan Hellendoorn en Rijssen-Holten. Hun initiatief verdient onze steun. Lezers, maak gebruik van al uw (digitale) mogelijkheden. Twitter tot u er bij neer valt, zet het op Facebook of Hyves en vertel het al uw vrienden op LinkdIn. Ga desnoods deze zomer op vakantie naar dit stukje Nederland. Loop dan het gemeentehuis binnen en druk het voltallige college en de betrokken ambtenaren tegen uw borst. Roep zo hard als u kunt: 'Zet ‘m op!  Doorgaan!' Want er is nog een lange weg te gaan met vele hindernissen: het gemanipuleer van de Sw-directie, de OR die de hakken in het zand zet, het onderlinge soebatten over de uittredesom; de petjes, fluitjes en spandoeken voor het gemeentehuis of in de raadszaal. Gemeenten, houdt uw rug recht. Jullie zijn mijn helden. Laat voor één keer de revolutie in Overijssel beginnen.

Rik Bolhuis
 

PS

Waarom hebben de VNG of Divosa nog nooit een handleiding geschreven over opheffing van of uittreding uit een GR? Bang om Cedris tegen de haren in te strijken?