Verzoek om extra bijstandsbudget neemt fiks toe

De gemeente Boxmeer is een van de negen gemeenten aan wie onlangs extra geld is toegekend als compensatie voor het jaar op jaar terugkerende tekort op de bijstandsuitgaven. Steeds meer gemeenten kloppen aan voor deze zogeheten Meerjarige Aanvullende Uitkering (MAU). Ook het beroep op een eenmalige aanvullende uitkering (IAU) neemt toe.

Verzoek

In 2011 dienden 24 gemeenten een verzoek in om het meerjarige tekort deels gecompenseerd te krijgen. Dat mogen gemeenten pas doen als ze drie jaar achtereen fiks tekort komen op hun bijstandsbudget. Daarvan zijn er negen toegekend; een aanvraag is nog in behandeling.

Stijging

Dit is een fikse stijging ten opzichte van 2010, toen vijf gemeenten om financiële hulp aanklopten. Deze werden allen afgewezen. In 2009 werden acht aanvragen ingediend, waarvan er vijf werden toegekend.

Dat blijkt uit het jaarverslag 2011 van de onafhankelijke toetsingscommissie Wet werk en bijstand. Deze onafhankelijke commissie is door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in het leven geroepen om de aanvragen voor een incidentele (IAU) en meerjarige aanvullende uitkering (MAU) te beoordelen.

Denkfout

Het aantal aanvragen voor een meerjarige uitkering zou nog hoger zijn uitgekomen als alle gemeenten die daar redelijkerwijs recht op hebben, ook daadwerkelijk een aanvraag zouden indienen, stelt de commissie in haar jaarverslag. Veel gemeenten zien daar blijkbaar vanaf. Naar de redenen moet de commissie gissen, stelt Louis Flapper, secretariaatsmedewerker van de toetsingscommissie.

Een van de mogelijke redenen is dat een gemeente over 2012 geen tekort op het bijstandsbudget verwacht. Ook kan op basis van een kosten-batenanalyse worden besloten om geen aanvraag in te dienen, aldus Flapper. Gemeenten schatten in dat de tijd en inzet voor een aanvraag, niet opweegt tegen de eventuele toekenning van budget. Een derde reden kan zijn dat ‘gemeenten een denkfout maken’, aldus Flapper.

Forse toename

Naast de meerjarige aanvragen zag de commissie zich ook gesteld voor een forse toename van het aantal incidentele aanvragen. In 2009 vroegen ‘slechts’ 81 gemeenten compensatie voor hun tekorten over 2008. Een jaar later was dat al gestegen naar 181 en vorig jaar liep de teller op tot 259 aanvragen. Daarvan zijn er 226 toegekend.

Crisis

Belangrijkste reden voor de hoos aan aanvragen is volgens de toetsingscommissie het ontoereikende macrobudget; het geld dat gemeenten van het ministerie van SZW krijgen om de uitkeringen van hun bijstandsgerechtigden te betalen. Dat macrobudget is in 2007 vastgesteld. Van een economische crisis was toen nog geen sprake. De commissie verwacht ook dit jaar weer een toename van het aantal aanvragen.

Vangnet

Boxmeer is een van de weinige gemeenten die een krappe 375.000 euro heeft gekregen om het tekort over 2011 (bijna 650.000 euro) deels weg te werken. In 2009 en 2010 kreeg de gemeente al een incidentele uitkering van respectievelijk 40.000 en 80.000 euro. Daarom mocht een meerjarige uitkering worden aangevraagd. Ook voor 2012 en 2013 weet de gemeente zich verzekerd van het extra financiële vangnet met een maximumbedrag van 375.000 euro per jaar.

Uniek

‘Het is vrij uniek dat we een MAU-uitkering hebben ontvangen’, stelt wethouder Willy Hendriks-Van Haren (Sociale Zaken, Lokaal Onafhankelijke Fractie). ‘We hebben daarvoor wel een aanvullend verbeterplan moeten opstellen.’ Het verbeterplan wordt door de toetsingscommissie beoordeeld. Pas als deze voldoende wordt bevonden en aan een aantal andere criteria wordt voldaan, wordt extra budget toegekend.

Verbeterplan

In het aanvullend verbeterplan van Boxmeer is onder meer vastgelegd dat dit jaar 20 personen extra uit de bijstand ‘vertrekken’ en volgend jaar 23. Boxmeer telt nu 241 bijstandsgerechtigden. ‘Bij de aanbesteding van de huishoudelijke zorg hebben we geregeld dat mensen uit ons bijstandsbestand door de aanbieders worden opgeleid. Bij geschiktheid moeten zij in dienst worden genomen. Ditzelfde geldt bij het leerlingenvervoer’, aldus Hendriks-Van Haren.

Groenploeg

‘Daarnaast hebben we als gemeenten een groenploeg in het leven geroepen. Daarin zitten bijstandsgerechtigden die met behoud van uitkering zwerfvuil opruimen en het centrum schoonhouden.’ Ook worden contacten gelegd met het MKB om met dezelfde constructie mensen in huis te halen. Met als uiteindelijk doel dat zij uitstromen naar betaald werk.

Ook aan de Boxmeerse poort wordt strenger op toelating toegezien. Iedereen, jonger of ouder dan 27 jaar, moet eerst vier weken zelf naar werk zoeken voordat ze een uitkering kunnen krijgen. Tenslotte wordt er strenger dan voorheen gehandhaafd. Hendriks-Van Haren: ‘We hebben aan moeten tonen dat we ons cliëntenbestand naar beneden gaan brengen.‘

Evaluatie

Het ministerie van SZW voert momenteel een evaluatie uit naar de MAU. Ook wordt gewerkt aan een nieuwe verdeelsystematiek voor de bepaling van het budget voor bijstandsuitkeringen. Dat moet in 2014 van kracht worden.

Gemeenten kwamen in 2011 in totaal 675 miljoen euro tekort op het budget voor bijstandsuitkeringen. In 2010 en 2009 was dat respectievelijk 346 en 99 miljoen euro.