Haastige spoed met Awbz

Deze strategie werkte redelijk goed met de overheveling van de verantwoordelijkheid van de thuiszorg per 1 januari 2007 van rijk naar gemeenten. Het lijkt erop dat staatssecretaris Jet Bussemaker (PvdA, VWS) nu opnieuw gokt op de heilzame werking van een shocktherapie. Ze wil 800 miljoen euro besparen op de Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz), onder meer door per 1 januari de toegang tot deze volksverzekering te beperken. Zo’n zestigduizend mensen verliezen op korte of iets langere termijn het recht op ondersteunende begeleiding. Ze zijn dan aangewezen op mantelzorgers of gemeentelijke voorzieningen.

Bussemaker toont zich vooralsnog doof voor de voorspelbare reacties. Gemeenten en welzijnsinstellingen zeggen dat ze die mensen met geen mogelijkheid op zo’n korte termijn kunnen opvangen. De Federatie Opvang luidde de noodklok over een verwachte toename van daklozen en ook patiëntenorganisaties zijn bezorgd.

Bussemaker wil vooralsnog niet verder gaan dan een korte overgangstermijn van enkele maanden voor mensen die hun Awbz-begeleiding gaan verliezen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleit voor uitstel met een jaar.

Doen gemeenten en welzijnsorganisaties onterecht moeilijk? Er is wat te zeggen voor deze stelling. Immers, de bezuiniging komt bepaald niet uit de lucht vallen. Hoewel het definitieve besluit pas in september viel, wist iedereen wat er ongeveer aan zat te komen. En veel van de taken die gemeenten erbij krijgen, vallen binnen het domein van de Wet maatschappelijke ondersteuning, die inmiddels alweer bijna twee jaar van kracht is.

Maar de stelling gaat zeker niet helemaal op. Misschien zijn gemeenten de afgelopen tijd te passief geweest, maar Bussemaker holt zichzelf voorbij. Met de overheveling van de thuiszorg naar gemeenten zijn echte drama’s uitgebleven, maar feit is dat deze verantwoordelijkheid bij gemeenten wel lang de aandacht heeft afgeleid van de andere Wmo-taken. Als Bussemaker nu in een brief schrijft dat ze mensen begeleidt met het doorverwijzen naar gemeenten als alternatief voor hun hulp nu, betekent dat weinig. Die hulp is er vaak gewoon niet en die gaat er voor 1 januari ook niet komen.

Er zijn van Bussemakers kant te veel losse eindjes. Pas vorige week presenteerde ze een onderzoek over wie de Awbz-bezuiniging gaat treffen en wat de gevolgen kunnen zijn. De druk op de jeugdzorg zal door de bezuiniging toenemen, voorspelt Bussemaker zelf, maar wat dat concreet betekent, is ongewis.

Er was geen tijd om dat vooraf in kaart te brengen. Deze week ging er een brief uit naar alle wethouders met een uitnodiging om te praten over de gevolgen van de bezuiniging. Die hebben dan nog slechts anderhalve maand om ondersteuning in te kopen en regelen.
Haastige spoed is soms goed, maar nu even niet.

Sandra Olsthoorn