Een contract van acht jaar? Haarlem doet het

Niet vier, niet zes, maar acht jaar. Dat is de looptijd van het contract dat de gemeente Haarlem heeft gesloten met coöperatie Buurts. Naast een hoop rust zou de welzijnsorganisatie meer in staat zijn om te investeren en zich goed te kunnen nestelen in de wijken. Maar is het wel verstandig om alles voor zo’n lange periode vast te leggen?

Een enorme kostenstijging van ambulante begeleiding en langlopende indicaties, waarbij het de vraag is of mensen daarmee geholpen werden. De gemeente Haarlem worstelde ermee. De provinciehoofdstad heeft het imago van een middelgrote plaats met ‘een hoge sociaaleconomische status’, maar kent ook echt zwakke, kwetsbare wijken, zegt Judith den Hartogh. Zij is strategisch opdrachtgever Maatschappelijke Ondersteuning bij de gemeente. ‘Haarlem heeft wijken die echt wel de ondergrens bereiken. Onze wijkteams krijgen steeds zwaardere problematiek voor hun kiezen’, constateert ze.

Maatwerk

Om die gevallen het hoofd te bieden, is een verbinding met het voorliggend veld – de sociale basis – onmisbaar. En juist deze connectie misten de wijkteams. Den Hartogh: ‘Omdat de wijkteams lastig konden samenwerken met zowel de gecontracteerde zorgaanbieders voor ambulante begeleiding als de sociale-basis-partijen, was het moeilijk om maatwerk toe te passen en tot een integraal ondersteuningsplan te komen.’

Prikkel

Dat gebrek aan samenwerking kun je de wijkteams niet kwalijk nemen. Door de opzet van de oude contracten werden aanbieders niet gestimuleerd om de handen ineen te slaan. ‘In die contracten’, zo verduidelijkt Den Hartogh, ‘werd altijd het adagium “u zult samenwerken” opgenomen. Maar uiteindelijk gingen alle partijen over hun eigen subsidies. De indicaties kende een openeinderegeling, zonder budgettair plafond dus. De prikkel om met een andere zorgaanbieder in zee te gaan ontbrak.’

Geen samenhang

Het resulteerde in honderd unieke gecontracteerde en gesubsidieerde partijen die zonder onderling verband hun taken uitvoerden. Al die clubs wisten vaak niet van elkaar wat ze deden. Den Hartogh: ‘Ze hadden geen zicht op wat een specifieke wijk eigenlijk nodig had. Er was geen samenhang. Weliswaar kwamen aanbieders met nuttige ideeën en oplossingen, maar dat deden ze allemaal los van elkaar, waardoor er heel veel dubbel werk werd verricht.’

Eén opdracht 

En die kwam er. Gedurende de aanbesteding is Buurts tot stand gekomen. Deze coöperatie brengt een groot deel van de gesubsidieerde partners die onder de Wmo 2015 vallen samen: vrijwilligersorganisaties, ontmoetingscentra, wijkteams, het jongerenwerk, opvoedondersteuning en aanbieders van ambulante begeleiding en dagbesteding. Met uitzondering van zorgaanbieders die Wmo-maatwerkvoorzieningen aanbieden, zitten zij allemaal in één opdracht. Buurts is actief in de hele stad; alle inwoners kunnen zich tot deze partij wenden, ongeacht in welke wijk ze wonen.

Intens

Zo’n grote wijziging kun je niet zomaar in de markt zetten. ‘Zonder intensieve gesprekken met aanbieders krijg je dat niet voor elkaar’, zegt de wethouder. Een dialooggerichte aanbesteding lag voor de hand. Het bedrag dat de gemeente voor de opdracht wil betalen staat vast, en alle betrokken partners zitten al aan tafel. De aanbestedingsprocedure was voor alle partijen intens. ‘We hebben echt hele dagen samengezeten en eigenlijk alle punten waar zowel gemeente als zorgaanbieders tegenaan liepen met elkaar besproken’, zegt Den Hartogh.

Lange looptijd

Na twee jaar werd in juni 2022 met het kersverse Buurts een contract gesloten. Met een looptijd van maar liefst acht jaar. Dat is lang, maar wel nodig, vindt Van Loenen. ‘De grootte van deze opdracht vraagt om een langere looptijd. Buurts heeft veel meer capaciteit nodig. Zeker gezien de krapte op de arbeidsmarkt moet het voor de coöperatie mogelijk zijn voor een langere periode personeel aan zich te kunnen binden. Je kunt van aanbieders niet verlangen dat zij dat doen wanneer het contract na twee jaar afloopt en er een kans bestaat dat dit niet wordt verlengd.’ In het verleden contracteerde of subsidieerde de gemeente Haarlem voor vier of één jaar. ‘Met dit contract’, vult Den Hartogh aan, ‘willen we Buurts de tijd te geven om zich goed te kunnen nestelen in de wijken en echt wat op te bouwen.’

Latende partijen 

En of er wat moet worden opgebouwd. Doordat de gemeente Haarlem één partij een contract van acht jaar gunt, vallen er logischerwijs andere aanbieders af. Deze partijen waren eerder al actief in meerdere buurten en moesten in januari 2023 plaatsmaken voor Buurts, licht beleidsadviseur Wouter Bouman toe. ‘Omdat Buurts het stokje overneemt van die latende partijen, moest een deel van de inwoners dat ondersteuning ontvangt nu overschakelen naar hun nieuwe hulpverlener’, stelt hij.

Haperende start 

Het is dan ook niet heel gek dat het nieuwe consortium haperend uit de startblokken kwam. In juli vorig jaar schreven Buurts-bestuurders Jeannette Vader en Godfried Lambriex een brief aan de Haarlemse gemeenteraad. Het regelen van passende zorg voor hulpbehoevende Haarlemmers kost de coöperatie meer moeite dan gedacht, meldde het Haarlems Dagblad in september. ‘De bestuurders hadden gerekend op een grote stroom aan personeelsleden afkomstig van organisaties die hun hulpbehoevenden aan Buurts overdragen, maar die is niet op gang gekomen’, is te lezen in de regionale ochtendkrant. Dat zo’n overgang niet altijd even rustig verloopt begrijpt Van Loenen wel. ‘Maar uiteindelijk zal er, zeker met zo’n lange looptijd, meer rust en duidelijkheid ontstaan’, verwacht de PvdA’er.

Opknippen

Dat denkt Niels Uenk ook. Hij is directeur en onderzoeker bij het Public Procurement Research Centre (PPRC), een onderneming gericht op het ontwikkelen en verspreiden van kennis over inkopen in de publieke sector. Uenk promoveerde aan de Universiteit Utrecht op een proefschrift over gemeentelijke zorginkoop. Een achtjarig contract is volgens hem best uniek. ‘Zeker als het in één keer wordt afgesloten. Meestal knippen gemeenten het op. Dus eerst drie jaar en daarna een aantal verlengingen. Dan zijn er nog momenten om ervan af te komen. Bij een contract met de looptijd van acht jaar gaat dat niet.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 1. (inlog)