Gemeenten terughoudender met tijdelijk huisverbod

Gemeenten zijn terughoudender bij het opleggen van een tijdelijk huisverbod in gevallen van huiselijk geweld. Tegelijk daalt het aantal meldingen van partnergeweld niet.

Veilig Thuis

Dat blijkt uit cijfers die onderzoekplatform Pointer (KRO-NCRV) heeft opgevraagd bij de vier grootste gemeenten. Het aantal huisverboden in de G4 is daar gedaald, van 1012 in 2019, tot 881 in 2022. Drie jaar geleden beloofde de minister van Justitie en Veiligheid het huisverbod juist vaker preventief in te zetten. Sinds 2019 ontving Veilig Thuis voor dezelfde gemeenten jaarlijks gemiddeld 11,5 duizend meldingen van (ex-)partnergeweld.  Bij het merendeel van meldingen van (ex-)partnergeweld wordt geen tijdelijk huisverbod opgelegd. 

Onvoldoende capaciteit

Uit eerder onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat politiemensen en hulpverleners het instrument zien zitten, maar ze zeggen onvoldoende capaciteit te hebben om de bescherming en hulp te bieden die nodig is. Tijdelijke huisverboden vergen veel specifieke kennis, zowel over de procedure als over het fenomeen huiselijk geweld. Een hulpmiddel voor politiemensen is het zogeheten Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld (RiHG). Daarmee kunnen ze toetsen of er voorspellende factoren zijn voor femicide, stalking en ‘niet-fatale wurging’. 

Vermoeden is genoeg

Een contactverbod opleggen is mogelijk bij ernstig vermoeden of directe dreiging van huiselijk geweld, kindermishandeling of ouder(en)mishandeling. De pleger kan voor 10 tot maximaal 28 dagen uit huis geplaatst worden en mag op geen enkele wijze contact opnemen met de achterblijvende huisgenoten. Staatssecretaris Maarten van Ooijen van Volksgezondheid zegt liever terughoudendheid te betrachten met het opleggen van tijdelijke huisverboden, liet hij Pointer weten. Hij bepleit een meer preventieve aanpak. ‘Alles wat we kunnen [doen] zodat een huisverbod niet nodig is, is beter dan uiteindelijk een huisverbod opleggen.’

Effectief

Maar onderzoek in opdracht van de regio Amsterdam-Amstelland over de periode 2018-2022 geeft aan dat tijdelijke huisverboden effectief zijn. In 70 procent van de gevallen neemt de directe geweldsdreiging af; bij 38 procent van de gezinnen ontstaat er zelfs ‘een situatie van duurzame veiligheid’. Volgens het onderzoek is in onderzochte zaken het geweld vrijwel altijd ‘zeer ernstig’ en is het al jaren aan de gang. Vaak in combinatie met andere gezinsproblemen. 

Burgemeester Femke Halsema noemde de uitkomsten van het onderzoek ‘bemoedigend’. Anders dan Van Ooijen wil zij het instrument juist vaker inzetten. Zowel bij politie als hulpverlening in Amsterdam zal hier de komende tijd extra aandacht voor zijn.

Jeugdigen vaak slachtoffer

Jeugdigen zijn vaak slachtoffer van huiselijk geweld. In een steekproefsgewijze internetenquête van het Nederlands Jeugd Instituut gaf landelijk 25 procent van de 16- tot 18-jarigen in 2022 aan slachtoffer te zijn geweest van één of meer vormen van huiselijk geweld, en 16 procent van de 18- tot 24-jarigen. Voor alle vormen van huiselijk geweld geldt dat jonge vrouwen in 2022 vaker slachtoffer waren dan jonge mannen. Onder de 16 - 18 jarigen zegt 29 procent van de meisjes en ruim 20 procent van de jongens slachtoffer geweest te zijn van één of meer vormen van huiselijk geweld. Onder 18- tot 24-jarigen gaat het om respectievelijk ruim 20 procent en bijna 13 procent.