Gemeenten niet happig op woningaanpassingen

Gemeenten hebben veelal geen goed beeld van de behoefte aan woningaanpassingen voor senioren. Als burgers een voorziening aanvragen in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), zoals een traplift, raden veel gemeenten hen bovendien aan te verhuizen.

Haaks op principes

Er wordt door gemeenten bovendien nauwelijks geld gereserveerd voor woningaanpassingen. Gemeenten zien daarnaast geen actieve rol voor zichzelf weggelegd in de bemiddeling tussen senioren en levensloopbestendige woningen. Dat blijkt uit een inventarisatie onder dertig gemeenten van seniorenorganisatie ANBO en onderzoeksbureau Kien. Het onderzoek wordt dinsdag openbaar gemaakt. De onderzoekers concluderen dat bij de meeste gemeenten verhuizen naar een meer geschikte woning de voorkeur heeft boven het aanpassen van de huidige woning. De onderzoeksbevindingen staan haaks op de principes van langer zelfstandig thuiswonen en eigen regie houden, vindt de ANBO.

Ondersteunende rol

In de inventarisatie lag de nadruk op het gemeentelijk beleid op het gebied van het woningaanbod en woningaanpassingen voor senioren. ‘Directe aanleiding is de uitvoering van de Wmo 2015: daarbij krijgen gemeenten een nog directere rol in het al dan niet verstrekken van maatschappelijke ondersteuning om langer thuis te blijven wonen’, aldus ANBO-woordvoerder Joeri Veen. ‘Gemeenten kunnen op basis van de Wmo een ondersteunende rol spelen in het financieren van woningaanpassingen als het bevestigen van veiligheidsbeugels in de badkamer of het installeren van een traplift.’

Speciaal potje

In de praktijk lijken gemeenten niet erg happig om de portemonnee voor dergelijke voorzieningen te trekken, zo blijkt uit de inventarisatie die in januari is uitgevoerd. Bijna de helft van de onderzochte gemeenten (47%) hanteert strenge criteria om te bepalen of iemand recht heeft op een woningaanpassing. Alleen in uitzonderingsgevallen kan een burger een beroep doen op (financiële) hulp van de gemeente. Minder dan de helft van de deelnemende gemeenten (46%) heeft een speciaal potje voor woningaanpassingen, de helft heeft hiervoor geen budget apart gezet.

Verhuisadviseur

Eén op de vier (24%) gemeenten heeft in beeld welke woningaanpassingen senioren nodig hebben. In bijna de helft van de gemeenten wordt nog gewerkt aan een inventarisatie van woningbehoeften voor senioren. Wel overleggen gemeenten hierover met de woningcorporaties en zorgaanbieders. Veel gemeenten zien geen actieve bemiddelingsrol bij de begeleiding van senioren naar een passende woning voor zichzelf weggelegd; slechts 17% wel. Voor de inzet van een seniorenmakelaar gaan de handen nauwelijks op elkaar. Uitzonderingen zijn er wel. Utrecht heeft met de inzet van een verhuisadviseur voor 60-plussers goede ervaringen opgedaan. De Seniorenraad in Oss heeft het project ‘Blijvend thuis in eigen huis’ opgezet. Daar krijgen ouderen deskundig advies of hun woning geschikt is om er te blijven wonen als de zorgbehoefte gaat toenemen.

Eigen verantwoordelijkheid

De redenen waarom gemeenten niet snel de vraag van burgers honoreren is divers, zo blijkt uit het onderzoeksrapport. Gemeenten vinden het onder meer een taak van de burgers dan wel van de woningcorporaties. Daarbij beroepen gemeenten zich op de eigen kracht die van inwoners wordt verwacht. Andere gemeenten stellen dat burgers een eigen verantwoordelijkheid hebben om ‘tijdig te anticiperen op het ouder worden. Ook qua huisvesting’, stelt een van de respondenten. Deze gemeente (Stadskanaal) bemiddelt dan ook niet, maar zorg er wel voor dat duidelijk is waar burgers terecht kunnen bij vragen.

Voorkomen zorgkosten

‘Gemeenten laten hier een belangrijke taak liggen’ vindt ANBO-directeur Liane den Haan. ‘Zeker nu senioren langer thuis moeten blijven wonen, zullen dit soort aanpassingen vaker in bestaande bouw gedaan moeten worden. Gemeenten moeten hier écht anders mee omgaan. Investeren in een woningaanpassing kan op termijn dan grotere zorgkosten voorkomen.’  Verhuizen naar een geschikte seniorenwoning is bovendien lang niet altijd mogelijk. Volgens Den Haan er nog steeds een fiks tekort. ‘Al zouden senioren willen verhuizen, dan kunnen dat vaak niet eens.’