Gemeenten terughoudend bij toekennen e-bikes

Gemeenten beschouwen een e-bike doorgaans als algemeen gebruikelijke voorziening. Elektrische fietsen zijn immers niet specifiek bedoeld voor personen met een beperking of een chronische ziekte, en kunnen gewoon in de winkel worden gekocht. In de praktijk worden deze aanvragen hierdoor te vaak afgewezen. ‘Het is natuurlijk gek dat mensen met minder spierkracht of longinhoud wel taxivervoer krijgen, maar geen e-bike.’

De aanleiding was een motie van Tweede Kamerlid Lisa van Ginneken (D66), die zij samen met haar collega’s Harmen Krul (CDA) en Stieneke van der Graaf (CU) indiende. De parlementariërs constateren dat aangepaste fietsen via de Wmo 2015 of de bijzondere bijstand niet in elke gemeente worden vergoed. Dat is opmerkelijk, want de fiets kan voor mensen met een toegankelijkheidsbehoefte ook een mobiliteitsoplossing zijn. ‘Er wordt nog weinig rekening gehouden met mensen die een aangepaste fiets nodig hebben’, zegt Van Ginneken. Het D66-Kamerlid ontvangt veel signalen van mensen die eigenlijk een aangepaste fiets nodig hebben, maar deze niet krijgen toegewezen door de gemeente. ‘In plaats daarvan krijgen ze een scootmobiel of een andere vervoersvoorziening, zoals een regiotaxi. Terwijl zo’n aangepaste fiets een stuk gezonder is. Bovendien voelen mensen zich meer onderdeel van de maatschappij’.   

Buiten de catalogus

Van Ginneken bespeurt een bepaalde starheid bij sommige gemeenten. ‘Er wordt heel erg geredeneerd vanuit hun catalogus, maar dergelijke aanvragen vergen maatwerk. Ik mis soms een beetje de creativiteit’. Ook hoort zij veel klachten over hoe bureaucratisch zo’n aanvraag kan zijn. In enkele gevallen werden de fietsen wel geleverd, maar mocht de gebruiker geen aanpassingen doen, zoals het monteren van een spiegel.

Algemeen gebruikelijke voorziening

Het ministerie van VWS ging hierover om tafel met een aantal gemeenten, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en belangenbehartiger Ieder(In). Hieruit kwam naar voren dat het probleem niet zozeer is gelegen in de aanvraagbaarheid van een aangepaste fiets, maar van een e-bike. ‘Gemeenten beschouwen een e-bike over het algemeen als algemeen gebruikelijke voorziening’, aldus de VWS-bewindslieden. Elektrische fietsen zijn immers niet specifiek bedoeld voor personen met een beperking of een chronische ziekte, en kunnen gewoon in de winkel worden gekocht.   

Steevast geweigerd

Dat zorgt er echter in de praktijk voor dat gemeenten deze aanvraag standaard afwijzen, constateert Ieder(In). Hun achterban bestaat niet alleen uit mensen met een beperking, maar ook met chronische langdurige aandoeningen, zoals Myalgische encefalomyelitis (ME) of Ehlers-Danlos syndromen (EDS). ‘Omdat mensen die met deze ziekten kampen niet genoeg energie hebben, is een e-bike ideaal. Zo blijven zij in beweging en kunnen ze deelnemen aan de samenleving. Met een e-bike kunnen ze bijvoorbeeld naar hun werk of school’, zegt een woordvoerder van Ieder(In). ‘We krijgen echter heel vaak meldingen dat hun aanvragen steevast worden geweigerd. Wat ons betreft is het belangrijk dat gemeenten blijven kijken naar het individu, en dat getoetst wordt op wat voor diegene mogelijk en nodig is’. Van Ginneken sluit zich hierbij aan: ‘Het is natuurlijk gek dat mensen met minder spierkracht of longinhoud wel taxivervoer krijgen, maar geen e-bike.’

Minimum inkomen

Daarbij kan een algemeen gebruikelijke voorziening wel een passende oplossing zijn voor een persoon met een beperking. Gemeenten moeten onderzoeken of de gevraagde voorziening (de e-bike) financieel gedragen kan worden door iemand met een minimum inkomen. Lokale overheden kunnen bij dit onderzoek de gedragslijn van de Haagse rechtbank volgen. Die bepaalde het volgende: voor de aflossing van een geldlening voor de aanschaf van duurzame gebruiksgoederen kan 5 procent van een inkomen ter hoogte van de bijstandsnorm worden gereserveerd. De kosten van een e-bike zouden dan met een minimum inkomen gedragen kunnen worden, zegt VWS.

3.000 euro

Maar dat is volgens Ieder(In) niet realistisch. ‘Voor veel mensen, in het bijzonder mensen in de bijstand, is dit geen haalbare regeling. Een e-bike kost al gauw 3.000 euro. Ook hier geldt dat gemeenten rekening moeten houden met individuele gevallen’, zegt de woordvoerder. Deze kanttekening schoof Ieder(In) ook naar voren in het gesprek met het ministerie van VWS. Maar volgens de woordvoerder is die niet meegenomen in de reactie van de bewindslieden. ‘Die hele nuance ontbreekt in het bericht van VWS. Hoewel we met het ministerie aan tafel hebben gezeten, komen wij toch echt tot andere conclusies. Er wordt gewezen op een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep, maar daaruit volgt wat ons betreft dat een gemeente altijd moet toetsen of een oplossing die iemand nodig heeft daadwerkelijk beschikbaar is, en financieel kan worden gedragen met een minimum inkomen.’

Gemiste kans

De VWS-bewindspersonen menen dat er geen aanleiding meer is om een uitgebreide evaluatie te starten. Zij beschouwen de motie dan ook als afgedaan. Daar is indiener Van Ginneken het echter niet mee eens is. ‘Er is genoeg reden om die evaluatie wél te doen. We weten nu niet hoe het zit met de beschikbaarheid en aanvraagbaarheid van e-bikes. Een gemiste kans om mensen te stimuleren actief deel te laten nemen aan de samenleving.’ Van Ginneken laat weten dat zij hier nog een vervolg aan wil geven.