Gemeenten steunen sport tegen mentale problemen

Hoe kan sporten en bewegen succesvol ingezet worden om de mentale gezondheid van mensen te verbeteren? En wat is de rol van gemeenten daarbij? In een recent rapport van het Mulier Instituut worden zes succesvolle lokale initiatieven op dit vlak onder de loep genomen.

Opdracht: ren zo snel mogelijk naar de overkant van de zaal, terwijl je onderweg door een andere persoon wordt tegengehouden. De andere persoon gaat letterlijk aan je hangen waardoor het lastig wordt om vooruit te komen. Misschien komen er emoties als boosheid en frustratie bij je los. Vaak zijn deze emoties gekoppeld aan eerdere ervaringen uit je leven. Vervolgens kun je erover praten met je trainer, begeleider of andere deelnemers.

Niet van de grond

Bovenstaande passage is een onderdeel van een van de trainingen die in het rapport Sport en Bewegen voor de mentale gezondheid aan de orde komen. Sporten en bewegen wordt in landelijk en lokaal beleid steeds vaker ingezet om, onder meer, de mentale gezondheid van kinderen en jongeren te stimuleren. Eén op de vier leerlingen in het basisonderwijs en zelfs één op de drie in het voortgezet onderwijs ervaart immers mentale klachten. Toch komen die initiatieven nog niet overal van de grond. Gemeenten, sport- en beweegaanbieders en andere lokale partijen weten vaak niet hoe ze dat moeten aanpakken. 

Interviews

In het recente rapport van het Mulier Instituut staan tips voor alle betrokken partijen. Voor het onderzoek werden zes lokale (succesvolle) initiatieven onderzocht in onder meer Alkmaar (Alkmaar Ontmoet), Utrecht (On the Move Sportvrienden) en Leusden (Get Stronger). De onderzoekers hielden groepsinterviews met betrokken gemeentelijke beleidsmedewerkers, belangrijke samenwerkingspartners en uitvoerders. Daarnaast werden tien persoonlijke interviews met jongeren gedaan die deelnamen aan een van de initiatieven.

Langere tijd financiering

De gemeenten zijn niet inhoudelijk betrokken bij de initiatieven, maar spelen een belangrijke rol bij het creëren van de randvoorwaarden voor de uitvoering.  ‘Bij de initiatieven die we hebben onderzocht, zagen we dat de gemeente voor langere tijd financiering heeft gegeven waardoor ze de kans hebben gehad om hun ideeën te testen en door te ontwikkelen zodat ze nu succesvol zijn’ vertelt onderzoeker Linda Ooms. ‘Een groot netwerk opbouwen, is in dit geval bijvoorbeeld erg belangrijk. Als het om mentale gezondheid gaat, kunnen de deelnemers immers overal vandaan verwezen worden. Denk aan het onderwijs, de huisarts of de GGZ. Anderzijds kunnen deelnemers met ernstige klachten verwezen worden naar specialistischere hulpverlening als dat nodig is.’
Als het om het opbouwen van een netwerk gaat, kan de gemeente faciliterend optreden. Ooms: ‘Gemeenten hebben een goed overzicht van de aanbieders in de gemeente. Ze kunnen bijvoorbeeld af en toe een bijeenkomst organiseren voor alle partijen om te netwerken.’

Driehonderd jongeren per week

Aan een initiatief als On The Move Sportvrienden in Utrecht nemen nu ruim driehonderd jongeren per week deel. Er worden verschillende sportactiviteiten aangeboden, in groepsverband en individueel. ‘Maar dit initiatief loopt al meer tien jaar’ licht Ooms toe. ‘Ze zijn begonnen met zo’n veertig à  vijftig jongeren per jaar. Get Stronger in Leusden, dat korter loopt, biedt twee keer per jaar een programma van tien weken aan waar nu zes tot acht jongeren aan deelnemen.’ 
Voor de financiering van dergelijke initiatieven en een lokale samenhangende aanpak zijn diverse mogelijkheden volgens het rapport. Zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Sportakkoord II1 en de bijbehorende brede specifieke uitkering (Brede SPUK)2.