Tilburg wil centrale regie Wmo-toezicht

Tilburg dringt opnieuw aan op een landelijk kader voor het gemeentelijk toezicht op zorg. Belangrijk is volgens Wmo-wethouder Rolph Dols ook dat gemeenten gegevens over cliënten mogen uitwisselen.

Toezicht

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de maatschappelijke zorg en tevens voor het toezicht op de kwaliteit daarvan. De Inspectie Gezondheid en Jeugd (IGJ) controleert of zij zich voldoende van die taak kwijten. De afgelopen jaren was de IGJ geenszins tevreden: het toezicht werd eerder slechter dan beter. 

Ondermaatse zorg

Tilburg kwam negatief in het nieuws, toen de zorg in een aantal woonzorginstellingen ondermaats bleek en het toezicht daarop tekortschoot. Het laatst toen in een Wmo-instelling een vrouw uit Eindhoven dood werd aangetroffen als gevolg van een overdosis drugs. Eerder overleden al vijf bewoners, onder meer tijdens een hittegolf. De zaak kwam aan het rollen door artikelen van Follow the Money en het Brabants Dagblad. Hun onderzoek toonde aan dat medewerkers vaak onvoldoende zijn opgeleid, huisvesting vaak niet voldoet en dat kwetsbare mensen met zeer uiteenlopende problemen samen in een huis wonen, wat door sommigen als onveilig wordt ervaren.

Onder de huid

De kwestie rond het toezicht is Dols onder de huid gekropen, zei hij in de raadsvergadering. Tegenover Binnenlands Bestuur herhaalt hij dat: ‘Ik ben echt tot op het bot geraakt.’ Als wethouder voelt hij zich ‘volledig verantwoordelijk’. Maar hij wijst wil daar wel aan toevoegen dat zijn gemeente steeds meer mensen met complexe problematiek van elders opvangt. Of personen die voorheen onder andere zorgwetten dan de Wmo vielen. ‘Die zijn daarna aangewezen op een combinatie van beschermd wonen en zorg.’

Spaghetti

Het gemeentelijk toezicht in zijn gemeente is tot nu toe te reactief geweest, erkent Dols. Een nog aan te stellen programmamanager moet leiding aan ‘proactief toezicht’. ‘Die gaat over hoe zorg te verlenen aan de complexe doelgroep, het toezicht en contractmanagement, schakelt met het zorgkantoor en met Den Haag. We laten dit niet meer los.’ ‘Een spaghetti van instanties en instellingen leidt cliënten toe naar zorginstellingen’, legt hij uit. Ze verkassen van de ene naar de andere gemeente, zonder dat er iets over hun achtergrond en problemen bekend is. ‘Gemeenten hebben hen niet allemaal in beeld; zij gaan over hun eigen cliënten. Maar formeel zijn ze er wel verantwoordelijk voor. Ik roep het kabinet op: breng daar eens duidelijkheid en laat niet elke regio het zelf uitzoeken. Ook als je decentraliseert, horen daar landelijke kaders bij.”

Grote steden-probleem

Gemeenten zitten er volgens hem mee in hun maag dat personen uit kwetsbare doelgroepen van de ene naar de andere gemeente verkassen, ‘Complexe casuïstiek is echt een grote steden-probleem’ aldus Dols. ‘Bij ons concentreren zich cliënten uit de psychiatrie, licht verstandelijk beperkten, mensen met een verslavingsachtergrond en ex-gedetineerden die door Justitie in onze woonzorginstellingen worden geplaatst of moeten resocialiseren. In kleine steden komt zulke complexe casuïstiek veel minder voor. Huisvesting vinden voor deze mensen is een groot probleem. In wijken en dorpen zit men niet op hen te wachten.’

Koplopergemeente

Dols durft het nauwelijks nog te benadrukken, ‘want we hebben in Tilburg duidelijk nog iets te doen’. Maar landelijk geldt zijn gemeente als koploper wat betreft toezicht op de kwaliteit van zorg. ‘We hebben een cluster toezicht Wmo en Jeugdwet van 6 fte, dat hier dedicated mee bezig is. Het toetsen van de rechtmatigheid is kijken of zorggeld goed besteed wordt. Dat doen wij zelf. Voor kwaliteitsonderzoek maken we naast onze eigen capaciteit ook gebruik van diensten van de GGD. Ik zeg erbij: noch GGD, noch mijn ambtelijke organisatie valt iets te verwijten. Of ze alles goed deden, weet ik niet. Maar er is wel werk aan de winkel.’

Contracten opgezegd

De afgelopen jaren heeft Tilburg meerdere contracten met aanbieders van beschermd wonen of begeleiding met wooncomponent opgezegd wegens tekortschietende kwaliteit. . De instellingen lieten de gemeente geen andere oplossing, maar de problemen zijn daarmee volgens Dols niet uit de wereld. ‘Je kunt heel stoer een contract beëindigen, maar het gevolg is dat zeer kwetsbare mensen op straat kunnen komen te staan. Je moet daar dus voorzichtig mee zijn.’ Centrale regie noemt hij een voorwaarde om het in gemeenteland beter te regelen. ‘Als ik als wethouder in Tilburg een ander idee heb dan mijn collega in Groningen, komen we er nooit uit. Ik wil in Tilburg graag de verantwoordelijkheid nemen voor alle mensen die in onze gemeente geplaatst worden. Maar dat betekent dat de gemeente waar die personen vandaan komen, het dossier moeten kunnen delen.’

Bewuste keuze

Verantwoordelijk minister Conny Helder van Langdurige Zorg liet in een Kamerdebat weten dat ze geen extra geld uittrekt voor het toezicht op Wmo en Jeugdwet. Ze benadrukte dat het een bewuste keuze was om de Wmo te decentraliseren. Gemeenten moeten het toezichtsvraagstuk zelf oplossen, vindt ze.