‘Externe inhuur kwart goedkoper’

De druk op de prijzen voor extern ingehuurde krachten zit vooral in de detacheringshoek. De gemeente Nijmegen zegt gemiddeld 10 procent goedkoper uit te zijn. ‘Lopende contracten respecteren we, maar bij nieuwe pakken we ons voordeel’, aldus een woordvoerder van de gemeente. ‘De zomeraanbiedingen vliegen ons om de oren. Soms is het twee voor de prijs van één.’

‘Waar ik eerst 120 euro per uur kwijt was, heb ik nu een externe voor nog geen 100 euro’, zegt Financiënwethouder Gert-Jan ’t Hart (VVD) van Spijkenisse. Tariefdalingen van 20 tot 25 procent zijn volgens hem geen uitzondering. Marcel Stuijts, directeur van het inkoopbureau Bizob, doet daar nog een schepje bovenop. ‘Maak er maar een daling van 30 procent van, met name bij het maken van bestekken en de handhaving. Bij de juridische dienstverlening waren de inhuurtarieven al laag’, zegt Stuijts, die met zijn bureau centraal inkoopt namens zeventien gemeenten in Zuidoost Brabant.

De prijsdruk is vooral een gevolg van de toegenomen concurrentie. In het huidige financiële klimaat storten steeds meer bureaus zich op de overheidsmarkt. Die sector bezuinigt nog niet, omdat de budgetten voor 2009 vorig jaar al zijn vastgesteld. Maar omdat de concurrentie op de markt snel toeneemt, zien overheden hun kans schoon en vragen steeds meer offertes. Stuijts: ‘De inschrijvingen zijn beter en goedkoper.’

Albert Jansen, bestuursvoorzitter van BMC, een van de grootste adviesbureaus in de publieke sector, spreekt van regelrechte ‘prijsdumping’ door collega-bureaus. ‘Dit is de derde recessie in 23 jaar en elke keer is het beeld hetzelfde. In een neergaande economie vallen de eerste klappen in de profitsector. Als ontslaan van freelancers onvoldoende effect sorteert, zie je dat ze zich vervolgens op de overheidsmarkt werpen - ook al hadden ze daar niets of weinig mee. De recessie in de publieke sector trekt minder sporen. Bovendien slaat de crisis daar later toe.’

Vraag naar externen is er in de publieke sector nog voldoende, aldus Nicolaas Weeda van Conquaestor, specialist in financiële consultancy. Toch worden sommige gemeenten al terughoudender met inhuur, met het oog op de komende begrotingsbehandelingen.

Eerder al bleek uit een rondgang van Binnenlands Bestuur dat decentrale overheden selectieve vacaturestops instellen vanwege sterk teruglopende inkomsten en stijgende uitgaven. De personeelskrimp wordt vooralsnog opgevangen via natuurlijk verloop, wat ten koste gaat van de inhuur van externen. Desalniettemin merkt Weeda dat veel bureaus ‘uitwijken’ naar de overheid.

‘Wij zijn al lang actief op de overheidsmarkt. Nu zien we opeens bureaus opduiken die vroeger niets met overheden deden. Ze gebruiken het prijsmechanisme als instrument om een plaatsje te verwerven. Ze offreren zelfs tegen kostprijs. Daardoor raken we soms opdrachten kwijt, en er ontstaat druk op de prijs’, zegt Weeda.

Ook marktleider BMC ziet dat sommige opdrachtgevers het omwille van de prijs bij aanbestedingen met de nieuwe spelers gaan proberen. Af en toe moet er noodgedwongen water bij de wijn. Of in de woorden van een directeur van een financieel adviesbureau: ‘In zulke tijden zijn we bereid mee te denken met de klant.’ Een tariefdaling van 20 procent wil Weeda echter niet bevestigen. ‘Incidenteel gebeurt dat misschien, maar ik herken het niet als totaalbeeld. Wel merken we dat gemeenten de hand op de knip houden.’

De BMC-groep gaat volgens Jansen in geen geval met de tarieven stunten door in blinde paniek adviseurs te leveren voor de helft van de prijs. ‘Het kan gewoon niet goedkoper. Wij zitten al laag met onze tarieven’, vindt hij. ‘We kunnen alleen nog maar meer inzetten op kwaliteit.’ De ervaring van zowel Nijmegen als de zeventien gemeenten rond Eindhoven is dat ook de grote gerenommeerde bureaus hun tarieven laten zakken. ‘Ze zeggen het alleen niet graag in het openbaar, omdat ze dan hun markt verpesten’, aldus Marcel Stuijts.

Verleidelijk

Volgens BMC-topman Jansen zijn vooral de grotere gemeenten met hun machtige inkopers gevoelig voor de verleidelijke aanbiedingen van de concurrentie. ‘Kleinere organisaties die strategisch hebben gekozen voor outsourcing hechten meer belang aan een duurzame relatie’, zegt hij. Dat gebrek aan duurzaamheid is volgens hem het grote nadeel van de prijsstunters die nu de overheidsmarkt overspoelen met gigakortingen. ‘Als de economie straks aantrekt, zijn ze nog sneller weg dan ze kwamen. In de profitsector valt nu eenmaal meer te verdienen.’

Conquaestor pareert de terugval in de vraag door het aantal ingehuurde zzp’ers te verminderen - van 120 freelancers in 2008 naar 100 in de eerste helft van 2009. Daarnaast is versneld afscheid genomen van vaste krachten die het bureau volgens Weeda toch al kwijt wilde. Het aantal personeelsleden is met twintig gedaald tot 510.

BMC heeft in 2008 al zijn maatregelen genomen door zoals Jansen het noemt ‘te consolideren.’ Veel meer personeel is sindsdien niet aangenomen. Voor volgend jaar verwacht Weeda budgettair een teruggang in de publieke sector. Veel zal uiteraard afhangen van Prinsjesdag, maar de voortekenen zijn niet gunstig. ‘We weten dat de overheid flink moet knijpen’, zegt hij. Door meer te investeren in de kwaliteit van de dienstverlening hoopt Conquaestor de omzet vast te houden. ‘We zullen nog meer aan ontwikkeling en scholing van onze medewerkers gaan doen. We blijven als bureau kijken naar de langere termijn’, aldus Weeda.

Jansen ziet de markt al weer iets aantrekken, althans: de eerste tekenen zijn er. ‘De vraag naar tijdelijk personeel in de uitzendbranche daalde in juni niet. Dat is voor het eerst sinds 2007. Ontwikkelingen op die markt gebruiken we vaak bij onze prognoses. Ik verwacht dat het herstel van de economie zich in de loop van dit jaar gaat inzetten. Vergeleken met andere recessies is deze dieper, maar ze gaat niet langer duren. Vanwege het na-ijleffect duurt het wel nog tot 2011 eer de overheidsmarkt weer aantrekt. De crisis slaat daar later toe, maar herstel zet er altijd ook pas laat in.’

Concurrentie voor big four

Marcel Stuijts, directeur van een inkooporganisatie van zeventien Brabantse gemeenten, weet het zeker. Na de prijzenslag in de advies- en organisatiebranche ontbrandt eenzelfde tarievenstrijd in de wereld van de accountants. ‘De grote jongens krijgen meer concurrentie van kleinere bureaus.’ In de omgeving van Eindhoven begeven de Berk Groep en Abab zich sinds kort op de overheidsmarkt voor het controleren van de jaarrekeningen.

‘Een welkome ontwikkeling’, zegt Stuijts. ‘De markt is jarenlang gedomineerd door maar enkele partijen: Deloitte, Ernst & Young, PricewaterhouseCoopers en KPMG. Dat er buiten de big four in onze regio nu meer te kiezen valt, heeft een gunstig effect op de prijs. We kunnen meer offertes vragen.’

Volgens Deloitte-topman Arie Elsenaar gaat het ‘om enkele kleintjes’ waarvan geen grote dreiging uitgaat. ‘Als nieuwkomer toetreden op de markt is ingewikkeld. De publieke sector is heel anders dan de private; er gelden andere verslagleggingsregels. Bovendien moet je de gemeentelijke jaarrekening controleren. Daar kennis van krijgen, betekent heel veel investeren. Als je maar één of twee klanten hebt, is dat eigenlijk niet te betalen’, zegt hij.

Tekenen van een zich verhevigende concurrentiestrijd zijn er desalniettemin. PwC beschuldigde onlangs branchegenoot E&Y ervan, klanten af te willen pikken door ze goedkopere controles aan te bieden. Verder zeggen accountants dat klanten hen verzoeken om tarieven drastisch te verlagen, in verband met de crisis. ‘Maar lokale overheden gaan contracten voor vier jaar aan, en die kunnen niet tussentijds worden opgebroken. Voor deze contracten is prijsverlaging niet mogelijk’, aldus Elsenaar.