Energiecoaches nog onvoldoende benut

Energiearme huishoudens hebben behoefte aan informatie over hoe ze energie kunnen besparen. Toch ontvangen weinig een energiebespaaradvies van een energiecoach. Dat concludeert TNO in een monitoring. Volgens het onderzoeksbureau zit er nog genoeg potentie in deze steunmaatregel.

Eind 2022 telde Nederland ruim 600.000 energiearme huishoudens. Ten opzichte van 2020 is dat aantal gestegen met 90.000. Deze inwoners hebben grote moeite om hun woning comfortabel en gezond te houden. Ondanks hun kwetsbare situatie zijn velen enorm vindingrijk. Uit de interviews die TNO voor dit onderzoek voerde, blijkt dat mensen menigmaal gebruikmaken van hun eigen netwerk. ‘Veel vrienden en kennissen zitten in een soortgelijk situatie, waardoor het uitwisselen van bijvoorbeeld een gaskachel een oplossing kan bieden’, is te lezen in het onderzoek. Ook worden er onderling (energie)besparingstips gedeeld.  

Meertalig advies

Die tips en adviezen krijgen zij echter nog zelden van de energiecoaches die hiervoor in het leven zijn geroepen. Dat komt omdat energiearme huishoudens voor gemeenten lastig te bereiken zijn, ziet Caroline van Ooij. Zij is gedragsonderzoeker Energietransitie bij TNO en eerste auteur van het onderzoek. ‘Er spelen soms taalbarrières, zoals de Nederlandse taal niet machtig zijn of laaggeletterdheid, waardoor men geen of minder brieven leest’, zegt Van Ooij. Zij adviseert gemeenten meertalig advies aan te bieden.

Wantrouwen

Daarnaast kan argwaan jegens overheidsinstanties een rol spelen. Hierdoor worden brieven met uitnodigingen voor energiecoaching niet altijd geopend. Sommigen denken dat er een addertje onder het gras zit. ‘Wat het voor gemeenten lastig maakt, is dat zij vanwege privacy-redenen geen huishoudens direct mogen benaderen’, constateert Van Ooij. Hoewel bij lokale overheden vaak bekend is wie baat heeft bij ondersteuning, kunnen die gegevens niet altijd worden gebruikt om huishoudens een energiebespaaradvies aan te bieden. Sociale welzijnsorganisaties kunnen daarbij helpen. Van Ooij: ‘Zij weten vaak welke huishoudens hulp kunnen gebruiken bij hun energie-verbruik en -rekening, en staan al in contact met de huishoudens.’

Maandelijkse kosten

Wat betreft de inzet van deze vrijwillige (en soms betaalde) professionals is er nog een wereld te winnen. Met de juiste adviezen zien bewoners dit namelijk meteen terug in hun portemonnee. Na een bezoek van een energiecoach en een energiefixer, die in een woning een energiebesparende maatregelen toepast, rapporteerden deze huishoudens gemiddeld 23 euro minder maandelijkse kosten.

Meer grip en regie

Het is volgens de auteurs van het rapport bovendien een goede manier om de informatiebehoefte en zelfredzaamheid van bewoners te vervullen. ‘Door bewoners in die behoefte te voorzien en handelingsperspectief te bieden, geef je ze meer grip en regie op hun situatie. Het ervaren van grip en regie is belangrijk voor het welzijn van mensen’, stellen zij in hun onderzoek.

Sociale contact

Dat betekent overigens niet dat alle tips van energiecoaches als even waardevol worden beschouwd. Doordat sommige bewoners zichzelf hebben verdiept, zijn zij al bekend met de adviezen van de energiecoach. Toch waren ook deze mensen tevreden. Zij waarderen met name het sociale contact. Daarbij hebben energiecoaches die veelvuldig samenwerken met sociale partijen in de wijk, zoals een buurtcentrum, voedselbank of een bepaalde sleutelfiguur, een positief effect op de betrokkenheid van huishoudens in de wijk. Huishoudens bezoeken nadien vaker wijkactiviteiten en doen vaker vrijwilligerswerk.