VNG: Verdringingstoets is nodeloos bureaucratisch

Al ruim vijf jaar wordt er gedebatteerd over de zogenaamde verdringingstoets, die moet voorkomen dat re-integratietrajecten in de bijstand ten koste gaan van reguliere arbeidsplaatsen. Het laatste woord is aan de Eerste Kamer, die er dinsdag over in debat gaat.

Vakbond FNV vindt de toets nodig om 'werken zonder loon' tegen te gaan. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vreest dat het wetsvoorstel gemeenten opzadelt met nodeloze bureaucratie. 

Betaald werk
Mensen in de bijstand worden door gemeenten vaak aan het werk gezet in het kader van een 'tegenprestatie', een participatieplaats of een re-integratietraject. Het gaat dan om onbetaald werk, maar wel met behoud van uitkering. Volgens SP-Kamerlid Sadet Karabulut leidt die constructie echter tot 'werken zonder loon' en verdringing van betaald werk, omdat bijstandsgerechtigden werk uitvoeren waar eigenlijk een regulier salaris tegenover zou moeten staan.

Toets
Daarom diende Karabulut in 2015 een initiatiefwet in om een verdringingstoets in te stellen. Daarmee zouden gemeenten worden verplicht om bij alle projecten rondom werk met behoud van uitkering door middel van een toets vast te stellen dat er geen verdringing plaatsvindt. De Tweede Kamer keurde het voorstel in 2017 goed. Onder andere de PvdA, SP, D66, PVV en GroenLinks stemden voor, terwijl VVD, CDA en de ChristenUnie tegen waren.

Zorg en vervoer
De Eerste Kamer stelde de behandeling van de wet uit om te wachten op nader onderzoek over verdringing bij dit soort constructies. Vakbond FNV, fanatiek voorstander van de toets, stelde daarop een rapport samen waarin ze uiteenzet hoe verdringing door werk in de bijstand ontstaat. Zo beschrijft de vakbond voorbeelden van betaalde banen in de zorg en in het vervoer die werden wegbezuinigd en vervolgens werden ingevuld door tewerkgestelde bijstandsgerechtigden. FNV-vicevoorzitter Kitty Jong: 'In ons rapport geven wij de Eerste Kamer een heleboel goede redenen om de wet aan te nemen.’

Uitzendkrachten
Ook de uitzendbranche liet weten het wetsvoorstel te steunen. De Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) liet in een brief aan de Eerste Kamer weten het onwenselijk te vinden dat bijstandsgerechtigden 'door bedrijven worden ingezet als goedkope vervanging van uitzendkrachten voor regulier werk. Dit creëert een oneerlijke concurrentie op loonkosten en is in strijd met het beginsel dat werk moet lonen.'

Decentraal bestuur
Er zijn echter ook kritische geluiden, vooral in gemeenteland. De VNG, die in 2017 de Tweede Kamer ook al vroeg om het voorstel te verwerpen, blijft een tegenstander. 'Verdringing van betaald werk en oneerlijke concurrentie door re-integratietrajecten moeten we zeker voorkomen, maar dit wetsvoorstel draagt daar niet aan bij', schrijft de VNG. De vereniging vindt dat de huidige wetgeving al genoeg handvaten biedt om verdringing tegen te gaan. Bovendien zou een gestandaardiseerde toets afdoen aan het principe van decentraal bestuur. Ook komt er teveel extra bureaucratie bij de voorgestelde wet kijken, vindt de VNG.

Baankansen
Daar komt nog bij dat zo'n toets ook de baankansen voor mensen in de bijstand verkleint. Dat vindt althans Cedris, de vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt, die re-integratiebedrijven door heel Nederland vertegenwoordigt. Volgens Cedris maakt de Wet verdringingstoets het moeilijker voor gemeenten om passende trajecten voor werkzoekenden op te zetten. Daarmee wordt het lastiger om mensen in de bijstand succesvol naar werk te begeleiden.