De waarheden van Tjeenk Willink

Onlangs presenteerde Herman Tjeenk Willink het Jaarverslag van de Raad van State. Veel aandacht kreeg de passage over de rol van de koningin bij de formatie. Daardoor sneeuwde een andere belangrijke passage onder. Hoe ironisch, want die passage betrof de geringe aandacht van de politiek voor de uitvoeringspraktijk.

Onlangs presenteerde Herman Tjeenk Willink het Jaarverslag van de Raad van State. Veel aandacht kreeg de passage over de rol van de koningin bij de formatie. Daardoor sneeuwde een andere belangrijke passage onder. Hoe ironisch, want die passage betrof de geringe aandacht van de politiek voor de uitvoeringspraktijk.

Het is voor politici moeilijk toe te geven, maar het politieke compromis is vaak belangrijker dan de gevolgen voor de uitvoering. De wet SUWI is een duidelijk voorbeeld. Na een felle discussie of de gehele sociale zekerheid publiek of privaat moest worden uitgevoerd werd uiteindelijk een paars compromis gesloten. De uitkeringverstrekking bleef verplicht publiek (PvdA blij) en de re-integratiemarkt werd verplicht privaat (VVD blij).

Dat dit compromis in de uitvoering tot enorme problemen zou leiden was toen al bij alle experts duidelijk en is helaas ook uitgekomen. De private re-integratiemarkt bleek niet in staat om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen. Dit bleek voor het huidige kabinet reden om de re-integratiemiddelen voor het groot deel weg te bezuinigen. Met twee bewindslieden van de VVD aan het roer. Over ironie gesproken. Deze marktwerking krijgt geen goedkeurende verklaring van de liberalen.

Er gaan nu inderdaad regelmatig dingen mis in de uitvoeringspraktijk. Soms doordat de landelijke politiek onmogelijke regelgeving vastlegt, maar natuurlijk ook omdat de uitvoering zelf tekortschiet. Een goed debat over wat er in de uitvoering moet gebeuren op basis van een deugdelijke evaluatie van de wet SUWI zit er echter opnieuw niet in. Het kabinet acht nader onderzoek naar de uitvoeringspraktijk niet nodig en komt opnieuw eenzijdig met wijzigingen die de uitvoeringspraktijk direct raken. En een kamermeerderheid lijkt dit te steunen.

Dat brengt mij bij een volgende passage van Tjeenk Willink. Namelijk zijn wens om het politieke debat tussen kabinet en parlement te versterken, passend bij het dualistisch systeem. Een debat waarbij het parlement ook zelfstandig zijn oordeel kan opmaken, gebruikmakend van publieke evaluaties en/of eigenstandige informatie. Bijvoorbeeld te halen bij onafhankelijke adviesorganen en overlegorganen. Die laten zich immers minder door de waan van de dag beïnvloeden en baseren zich op objectieve – soms zelf vergaarde - onderzoeksinformatie. Maar ook deze weg begaat dit kabinet niet. Sommige overlegorganen kunnen wat het kabinet betreft zelfs geschrapt worden. Polderen staat synoniem aan vertraging.

Meer dan jammer. Voor de politiek én voor de uitvoeringspraktijk. Want tijdens het fietsen door de polder met een verfrissende bries om mijn oren kom ik op de beste gedachten. Zou mij niets verbazen als Tjeenk Willink ook van fietsen houdt.

Pieter Jan Biesheuvel

Voorzitter Raad voor Werk en Inkomen