De vuistregels van Dirk

Over privacy valt veel te zeggen. Vaak als we het er met elkaar over hebben, wordt het onderwerp al snel vanuit een juridische invalshoek beschouwd. We praten dan bijvoorbeeld over de Wet Datalekken, of in de Jeugdzorg over het gebruik van CORV: een systeem dat veilig berichtenverkeer tussen ketenpartners waarborgt.

Ik moet toegeven dat ik er zelf soms ook aan mee doe, aan de juridisering van privacy. En het is ook belangrijk dat we deze processen goed inrichten. Maar dat we daarbij niet vergeten dat het om echte kinderen gaat, om kwetsbare ouders die het verdienen dat er zorgvuldig met hun gegevens wordt omgegaan.
 

Want ‘slordig’ omspringen met persoonlijke gegevens kan vervelende consequenties hebben. Ooit kwam het geheime adres van een moeder bij de vader terecht. De man had zijn ex-vrouw al eens eerder bedreigd, en aangegeven de moeder van zijn kind iets aan te doen. Zo’n situatie is heel bedreigend voor de moeder en haar kind. Ze voelt zich kwetsbaar en het kan haar vertrouwen in hulpverleners aantasten. Als zo’n fout wordt ontdekt, is het belangrijk om transparant te zijn en om alle betrokkenen onmiddellijk op de hoogte te stellen. Dat hebben we gedaan. De betrokken hulpverlenende instantie kon op dat moment een juiste inschatting maken ten aanzien van de veiligheid van het kind en de moeder wist waar ze aan toe was. In dit geval heeft de moeder zelf een tijd onderdak gezocht bij een vriendin.
 

Het belang van privacy heeft voor mij te maken met het meenemen van mensen in het proces dat hen raakt. Als er zomaar over jou wordt gesproken zonder dat je het weet, sta je al 10-0 achter. Zeker als je kwetsbaar bent, zoals nagenoeg alle mensen die met de Raad voor de Kinderbescherming in aanraking komen. Het maakt wantrouwend. Het doet iets met de relatie tussen de hulpverlener en - in ons geval - de ouder en kind. Het is dus heel belangrijk om mensen mee te nemen in dat proces. Daarbij zijn we het aan de ouders en kinderen verplicht om terughoudend met informatie om te gaan: wat moet iemand die professioneel betrokken is bij een gezin echt weten om te kunnen helpen?
 

Het motiveren van het handelen van professionals, het kunnen uitleggen waarom je iets doet, is ook van groot belang wanneer gegevens gedeeld worden zonder toestemming van de betrokkenen. Want hoewel transparant werken het streven is, zijn er soms situaties waarin ouders bijvoorbeeld niet tevoren worden geïnformeerd, namelijk wanneer de veiligheid van een kind of de veiligheid van een betrokken professional in het geding is. Privacy mag echter nooit een argument zijn om geen informatie met elkaar te delen als het belang van het kind ernstig in gevaar komt.
 

Een van mijn collega’s bij de Raad voor de Kinderbescherming, hij heet Dirk, zette zijn eigen vuistregels voor omgaan met privacy op papier. Ik deel ze hier graag. Omdat ik denk dat die 4 regels alles zeggen over het belang van privacy én het delen van informatie. Waarmee het overbodig zou moeten zijn om gemeenten, hulpverleners, raadsonderzoekers en alle andere professionals die werken met kwetsbare gezinnen, op te roepen om prudent om te gaan met persoonlijke informatie. Want dat spreekt voor zich.

De vuistregels van Dirk:

Mensen willen niet dat er achter hun rug om wordt gepraat

Mensen willen niet steeds hetzelfde verhaal vertellen aan elke hulpverlener apart

Mensen willen dat er wordt samengewerkt rond hun gezin

Mensen willen dat direct betrokkenen bij hun gezin informatie hebben, maar andere mensen niet

Annette Roeters
Meer columns van Annette Roeters leest u hier.