Loverboys aanpakken

Jongeren die weglopen uit  (gesloten) jeugdhulpinstellingen is een regelmatig voorkomend verschijnsel, veelal tijdens (on)begeleid verlof. Verlof dat op een gegeven moment noodzakelijk is om de jongere stapje voor stapje te laten wennen aan terugkeer naar de echte wereld. Vaak gaat het om weglopende meisjes die het slachtoffer zijn van loverboys.

De lokroep van deze loverboys is te sterk om te weerstaan. De meisjes in kwestie hebben om allerlei redenen een belast verleden, waardoor ze kwetsbaar zijn voor de manipulaties van de loverboys. Ze hebben een laag zelfbeeld en zijn soms ook licht verstandelijk beperkt.

Een makkelijke prooi voor de 'mooie jongens' die deze kwetsbare meisjes onder valse voorwendselen doen geloven dat er van ze gehouden wordt. Ze verwarren uitbuiting voor liefde. Als het net zich heeft gesloten volgt de seks. Eerst met de lover boy zelf, daarna met vrienden en vreemden. Vaak met als extra 'stimulans' het dreigen met openbaar maken van onthullende foto’s en filmpjes. Een zichzelf versterkende neerwaartse spiraal gedreven door schaamte, angst en een steeds negatiever wordend zelfbeeld leidt tot zeer weerbarstige problematiek, waarvan het weglopen uit jeugdhulpinstellingen slechts een symptoom is.

Terecht merkte iemand onlangs op Twitter, naar aanleiding van het zoveelste wegloop/vermissingsbericht van de politie, op dat het tijd werd dat er wat aan de oorzaken van dit probleem werd gedaan. De fundamentele oorzaak ligt uiteraard in een combinatie van kind, gezins- en omgevingsfactoren. Om daar iets aan te doen is systeemgerichte (trauma)behandeling nodig in een (in eerste instantie) prikkelarme omgeving. Op zich is die wel op verschillende plekken beschikbaar in Nederland. Maar de effectiviteit van die behandeling wordt stevig aangetast door de voortdurende aanwezigheid van het loverboymilieu. Soms zelfs tot in de instellingen, waarin vrouwelijke slachtoffers van loverboys ook dader worden door een rol te spelen in de werving van nieuwe meisjes.

Zolang dit loverboymilieu blijft voortbestaan, is de behandeling vanuit de jeugdhulp niet veel meer dan dweilen met de kraan open. Hetzelfde geldt voor het steeds weer opsporen en terugbrengen van weggelopen meisjes. Als de lokroep blijft klinken is een setting waarin slachtoffers tot rust kunnen komen, gemotiveerd kunnen worden tot behandeling om vervolgens te gaan werken aan het doorbreken van disfunctionele gedragspatronen, welhaast onmogelijk. Het is dus van groot belang voor effectieve jeugdhulp met betrekking tot slachtoffers van loverboys, dat justitie er voor zorgt dat het lover boy milieu wordt aangepakt. De kraan moet dicht. De lokroep moet tot zwijgen worden gebracht. Geen makkelijke taak, gezien het feit dat de bewijslast, wegens het ontbreken van getuigenverklaringen en aangiftes, vaak moeilijk rond te krijgen is.

Toch leert de ervaring dat met een gefocuste aanpak vanuit justitie in nauwe samenwerking met de jeugdhulp meer mogelijk is dan vaak gedacht wordt. Zichtbaar intensief rechercheren en verstoren van loverboypraktijken op basis van door betrokken jeugdhulpprofessionals aangeleverde verklaringen kan al veel helpen. Denk ook aan het toepassen van de patseraanpak waarbij dure bezittingen waarvan de herkomst niet kan worden verklaard uit wit inkomen in beslag worden genomen. Dit soort zichtbare acties vanuit justitie zal er waarschijnlijk ook toe leiden dat meer slachtoffers getuigenverklaringen durven af te leggen en aangifte durven te doen, waardoor de zaak strafrechtelijk alsnog rond gemaakt kan worden.

Zo’n intensieve aanpak vraagt veel van de betrokken samenwerkingspartners, maar het dichtdraaien van de kraan is uiteindelijk altijd effectiever en goedkoper dan dweilen met de kraan open. Het voorkomt ook dat de meisjes in kwestie onnodig lang in de gesloten jeugdzorg hoeven te verblijven als zwaktebod van het straf/zorgsysteem. Want hoe nodig en onvermijdelijk soms ook, plaatsing van kwetsbare kinderen in gesloten jeugdzorg is een keuze voor de minste van twee kwaden.

Erik Gerritsen