De lijkschouwer sterft uit?

Heeft u wel eens naar series als Crime Scene Investigation, Bones en the Profiler gekeken? Die kans is groot, want  forensische geneeskunde is ‘hot’. De arts die zijn medische kennis en expertise inzet om samen met de politie een moord op te lossen.

Elke gemeente in Nederland moet vanuit de wet op de lijkbezorging gemeentelijke lijkschouwers in dienst hebben. Ze werken allemaal bij de GGD. Zodra sprake is van een onnatuurlijke dood moet een gemeentelijk lijkschouwer onderzoek doen. Het is een vak apart, waarin artsen geschoold moeten worden en blijven. En daar gaat het al bijna 20 jaar mis.

Wist u namelijk dat landelijk maar zo’n 20 personen per jaar instromen voor de basisopleiding tot forensische arts? En dat in de uitgebreidere profielopleiding tot forensisch arts slechts 2! artsen instroomden in de periode van 2006 tot en met 2012? Gecombineerd met de vergrijzing van deze doelgroep zitten we straks zonder gemeentelijke lijkschouders. En het rijk kijkt toe.

Ik begrijp wel dat er een tekort ontstaat. De profielopleiding is te theoretisch en te duur (ruim 100 duizend euro voor de vierjarige opleiding). In de meeste gevallen moet de student zelf deze kosten dragen want de werkgevers (GGD-en) kunnen dit meestal niet opbrengen en het wordt ook niet vanuit het rijk gefinancierd. Dit in tegenstelling tot andere specialisaties zoals Arts Maatschappij en Gezondheid en opleidingen op het gebied van Jeugdgezondheidszorg en Infectieziekten.

Als directeur publieke gezondheid van Amsterdam heb ik samen met GGD Nederland en VGGM gesprekken gevoerd om dit te veranderen, maar dat levert nog niet veel op. Het ministerie van Veiligheid en Justitie geeft aan dat ik voor de subsidie bij VWS en OCW moet zijn, VWS wijst naar OCW en V&J en OCW wijst weer naar VWS en V&J. Niemand voelt zich eigenaar van het probleem, en er wordt naar elkaar verwezen.

Als dit zo doorgaat, ben ik bang dat wij straks als publieke gezondheidsdienst te weinig of geen forensische artsen meer hebben. De gezondheidsraad pleit al enige tijd voor het inhoudelijk verbeteren en beter financieren van de opleiding. En er is grote wil en enthousiasme bij de betrokken Universiteiten, NSPOH, en ziekenhuizen die na het advies van de gezondheidsraad de handen ineen hebben geslagen om te kijken hoe de opleiding op kwaliteit en inhoud verbeterd kan worden. Echter, wie helpt de student aan subsidie net als bij andere opleidingen?

Dit is nodig om enerzijds om de huidige taken te kunnen blijven doen, anderzijds om de forensisch artsen in de toekomst het gewenste werk te kunnen laten leveren. Er vindt namelijk uitbreiding van hun werkzaamheden plaats, zoals in Amsterdam bij bijvoorbeeld de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling (ombouw AMK naar AMHK). Te weinig geschoolde forensisch artsen kan er toe leiden dat daders ongestraft rondlopen, omdat relevante sporen niet zijn ontdekt. Of…dat onschuldige verdachten worden vastgezet. Een onverteerbare gedachte in een rechtsstaat. Een handreiking vanuit het Rijk moet er echt komen.

Paul van der Velpen

Meer columns van Paul van der Velpen leest u hier.